دهیاری ها و گردشگری روستایی

هر چند سازمان میراث فرهنگی و گردشگری متولی بخش جهانگردی است ولی با توجه به اینکه دهیاری ها مدیریت محلی در سطح روستا را عهده دار می باشند، از طرف دیگر سیاست عمومی دولت بر واگذاری فعالیت های تصدی گری بخش دولتی به بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیر دولتی است و با عنایت به قوانین و مقررات وضع شده در زمینه ی شورای اسلامی روستایی و دهیاری ها که در آنها وظایف و اختیاراتی برای این نهادها مشخص گردیده است، لذا آنها می توانند نقش اصلی در توسعه ی گردشگری روستایی ایفا نمایند.

برخی از مهمترین قوانین و مقررات مرتبط با وظایف و اختیارات دهیاری ها در زمینه ی گردشگری به شرح زیر می باشند:

1.           در بند (ج) ماده ی (61) قانون برنامه ی چهارم توسعه ی، اجرای برنامه ی مدیریت پسماندهای کشور توسط شهرداری ها، بخشداری ها و دهیاری ها با روشهای فنی، زیست محیطی و بهداشتی پیش بینی شده است.

2.           در بند (ج) ماده ی (156) برنامه ی سوم (که توسط ماده ی 105 قانون برنامه ی چهارم تنفیذ گردیده است) همکاری در حفاظت از ابنیه و آثار تاریخی و فرهنگی و بافت ها و محوطه های فرهنگی و تاریخی و ممانعت از تغییر کاربری آنها جزء وظایف شوراهای اسلامی و دهیاری ها آمده است.

3.           در بند (8) ماده ی (69) قانون وظایف و تشکیلات شوراهای اسلامی و بند (7) ماده ی  (10) اساسنامه ی دهیاری ها، همکاری مؤثر با مسئولان ذیربط در جهت حفظ و نگهداری منابع طبیعی واقع در محدوده و حریم روستا جزء وظایف دهیار عنوان شده است.

4.           در بند (8) ماده ی (10) اساسنامه ی دهیاری ها نیز تشویق و ترغیب روستائیان به توسعه ی صنایع دستی و اهتمام به ترویج، توسعه و بازاریابی محصولات دامی و کشاورزی از جمله وظایف دهیار آمده است.

5.           براساس بند (34) ماده ی (10) اساسنامه ی مذکور تشریک مساعی با سازمان میراث فرهنگی در حفظ بناها و آثار باستانی روستا نیز جزء وظایف و اختیارات دهیاری ها است.

6.           همچنین آئین نامه ی اجرایی ماده ی (156) تنفیذی قانون برنامه ی سوم توسعه (موضوع ماده ی 105 قانون برنامه ی چهارم توسعه) مصوب 8/5/84 هیأت وزیران ، وظایف مختلفی از جمله مطالعه و شناخت و بررسی مشکلات، نیازها و توانمندیهای روستاها در  زمینه ی میراث فرهنگی، مساعدت و همکاری در جهت حفظ، نگهداری و تعیین حریم بافت تاریخی، آثار و ابنیه ی تاریخی و گلزار شهدا، مساعدت و مشارکت در زیباسازی و ایمنی فضاهای فرهنگی، بافت ها و آثار تاریخی، بقاع متبرکه، آرامگاه مشاهیر، مساجد و ...، حمایت از تشکیل و   توسعه ای فعالیت انجمن های میراث فرهنگی، انجمن های هنری، فرهنگی، انجمن دوستداران میراث فرهنگی، حمایت از صاحبان مشاغل سنتی و بومی، جلوگیری از تخریب و سرقت، حفاری غیر مجاز و سایر جرائم علیه میراث فرهنگی و ... بر عهده ی شوراهای اسلامی و دهیاری ها گذارده است .

با توجه به مراتب فوق، شوراهای اسلامی روستایی یکی از ارکان مهم مطالعه، برنامه ریزی و اجرای طرح های گردشگری در سطح روستاها می باشند، از طرف دیگر با عنایت به اینکه ادارات وابسته به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری عمدتاً در مراکز استان ها و شهرستان ها استقرار دارند و در روستاها معمولاً شعبه ای ندارند، مسئولیت شوراهای اسلامی و دهیاری ها در زمینه ی فعالیت های فرهنگی، هنری، گردشگری و حفاظت از میراث فرهنگی بیشتر می باشد. علاوه بر این چنانکه در بند (ب) ماده ی (137) قانون برنامه ی چهارم پیش بینی شده است وظایف تصدی گری دولت در امور توسعه و عمران روستایی با تصویب هیأت وزیران همراه با منابع مالی ذیربط به دهیاری ها واگذار می شود. این امر گام مهمی در تقویت این نهاد عمومی غیر دولتی محسوب می شود.

به طور خلاصه می توان گفت با توجه به قابلیت های مناطق روستایی، وجود آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی فراوان گردشگری در سطح روستاهای کشور، تهیه و تدوین قوانین و مقررات لازم، زمینه ی مناسبی برای توسعه ی گردشگری روستایی فراهم شده است و دهیاری های همجوار در محدوده ی یک دهستان و یا بخش می توانند با تشکیل تعاونی گردشگری و جذب گردشگران داخلی و جهانگردان خارجی به توسعه و رونق این فعالیت در سطح روستاها کمک نمایند.

نتیجه گیری و پیشنهاد

با توجه به مطالب فوق گردشگری روستایی گزینه ای برای چند بعدی نمودن اقتصاد روستاها است، لیکن آنچه در موفقیت طرح های گردشگری روستایی اهمیت بسزایی دارد همکاری وسیع و نزدیک جامعه ی روستایی و مسئولین محلی و منطقه ای است. باید به توانایی های روستاییان در به انجام رساندن این نوع فعالیت احترام گذارد و اعتماد نمود. کنترل انحصاری درآمدها توسط افراد غیر بومی باعث می شود تا روستاییان بهره ی کمی از اقتصاد گردشگری روستایی ببرند، ضمن اینکه بر پایداری این فعالیت اثر منفی دارد.