رودخانه کر

رودخانه کر از کوه‌های سید محمد و پالانگری در شهرستان اقلید سرچشمه می‌گیرد و پس از پیوستن آب تعدادی از چشمه‌های این شهرستان به آن، با نام رودخانه دژکرد از ناحیه تنگ براق به شهرستان مرودشت وارد می‌شود. شاخه‌ای دیگر از این رودخانه نیز با نام رودخانه مارگان پس از پیوستن شاخه شورخارستان به آن، با نام گاوگدار به دژکرد که از کوه‌های رنج سپیدان سرچشمه می‌گیرد، می‌پیوندد. یک شاخه مهم دیگر تنگشول، است. رودخانه کر، پس از گذشتن از سد درودزن وارد دشت رامجرد می‌شود، در پایین رودخانه، بندهای سنتی امیر، فیض آباد تی لکان و جهان آباد احداث شده‌اند. این رودخانه وارد منطقه کربال از شهرستان شیراز می‌شود و سرانجام در سیاه‌زار به دریاچه بختگان می‌ریزد.طول رودخانه تا دریاچه بختگان 280 کیلومتر است.

رودخانه کر به عنوان یکی از منابع اصلی در تأمین آب کشاورزی، صنعت و شرب شهر شیراز و مرودشت و شهرهای اطراف رودخانه به حساب میآید.

3-2-1-4-3 - سد مخزنی درودزن

سد مخزنی درودزن در یک‌صد کیلومتری شمال غرب شیراز، بر روی رودخانه کر احداث گردیده است و با تنظیم حدود 760 میلیون متر مکعب آب در سال، آب کشاورزی حدود 42 هزار هکتار از اراضی بلوک را مجرد و حدود 34 هزار هکتار از اراضی منطقه کربال و کناره مرودشت را تأمین می‌نماید. توزیع آب در سطح اراضی رامجرد به روش مدرن و در سایر اراضی زیر سد به روش نیمه مدرن و سنتی صورت می‌گیرد میزان اراضی رو به افزایش بوده و با اتمام طرح‌های در دست اجراء به 112 هزار هکتار خواهد رسید. همچنین از طریق سد درودزن آب شرب شهر شیراز- مرودشت و تعدادی از روستاهای بین راه و مؤسسات بزرگ صنعتی نزدیک و نیز آب صنعتی جهت مصارف صنایع پتروشیمی نیز تأمین می‌گردد.

پس از اتمام سد در سال 1351 پروژه‌های مختلفی جهت احداث کانال‌ها، زه‌کش‌ها و شبکه‌های آبیاری در دست اجراء بوده است که می‌توان به زهکش در مناطق رامجرد، کربال، بیضا، دشت آهوچر و بازسازی بندهای امیر، موان، تیلکان و پوشش بتنی کانال‌های اصلی، درجه 1, درجه 2, 3 و 4 زیر دست سد اشاره نمود.  طول تاج این سد 710 متر عرض تاج آن 8 متر و ارتفاع آن از پی 58 مترمی‌باشد. پس از عبور از جاده ارتباطی بخش کامفیروز و در منطقه زیر حوزه دشت کامفیروز حوزه وسیعی را در برگرفته که پس از طی مسافتی از جاده منتهی به بخش کامفیروز چشم انداز زیبای دریاچه سد در میان کوهستان‌های اطراف دریاچه پدیدار می‌شود.

زیبایی و جذابیت منحصر به فرد این منطقه فضای مناسبی را پدید آورده که پذیرای گردشگرانی است که اوقات فراغت خود را به تفریح و ماهیگیری در حاشیه دریاچه سپری می‌کنند. 

دریاچه محصور در کوه‌هایی است که پوشیده از درختان بلوط، بنه، بادام کوهی، کیالک، کیکم است و مزارع و اراضی کشاورزی نیز بخش دیگری از پوشش گیاهی منطقه را تشکیل داده که چشم انداز زیبایی را به وجود آورده است منطقه سد درودزن از لحاظ جذابیت‌های گردشگری دارای مناطق حفاظت شده، پارک‌های ملی، کوه، دریاچه، رودخانه، چشمه، پوشش گیاهی مناسب در دشت‌ها و جلگه‌ها است.

در سفر هیئت دولت به استان این منطقه به عنوان منطقه نمونه گردشگری سد درودزن تصویب شده و طرح امکان سنجی آن نیز در سال 1390 به پایان رسید. با توجه به نزدیکی این منطقه نمونه گردشگری با آزاد راه در حال تاسیس شیراز- اصفهان سرمایه گذاری در بخش گردشگری می‌تواند به توسعه منطقه کمک شایانی کند.

منبع: پایان نامه کارشناسی ارشد تحت عنوان ارزیابی ظرفیتهای گردشگری بهشت گمشده و سد درودزن بخش کامفیروز دانشگاه تربیت مدرس فیض الله الله یاری کامفیروزی

مناطق نمونه گردشگری به محدوده‌ای جغرافیایی اطلاق می‌شود که در این محدوده یک یا چند و یا مجموعه‌ای از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی وجود دارد که وجود آن‌ها انگیزه‌ای برای سفر و اقامت گردشگران خواهد بود. با توجه به عرصه مورد نیاز برای احداث تأسیسات گردشگری اعم از اقامتی و پذیرایی و زیر ساخت های مورد نیاز در این محدوده جغرافیایی به حسب ظرفیت و مساحت عرصه در چهار سطح محلی (با حداقل سی هکتار)، استانی (حداقل پنجاه هکتار) ملی (حداقل یک‌صد هکتار) و بین‌المللی(حداقل سیصد هکتار) سطح بندی می‌شود.لیکن سطح بندی نهایی آن براساس شاخص‌های مربوط، با توجه به سطح خدمات و سرمایهگذاری انجام یافته توسط سازمان مشخص میگردد.

برای تعیین محدوده جغرافیایی و تهیه نقشه منطقه با درنظرگرفتن مجموعه‌ای از عوامل که برای انتخاب منطقه به عنوان نمونه گردشگری تأثیرگذار بوده است، نیاز به انجام مطالعات پایه و تفصیلی است. براساس نتایج مطالعات پایه، مناطق نمونه گردشگری به عنوان یک فرصت سرمایه گذاری قابل عرضه برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی خواهد بود انجام مطالعات پایه و ایجاد زیر ساخت های اصلی قبل از محدوده جغرافیایی این مناطق به عهده دولت است. مطالعات جامع و تفصیلی به عهده سرمایه گذار می‌باشد

سرمایه گذاران پس از اخذ موافقت اصولی اولیه و سپس جواز تأسیس مناطق نمونه از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شش ماه فرصت دارند تا نسبت به انجام مطالعات جامع و تفصیلی منطقه اقدام نمایند. در هر مرحله بعد از تصویب مطالعات و نظارت فنی سازمان و حمایت همه دستگاه‌های مرتبط از طریق کارگروه گردشگری و شورای راهبری منطقه اقدامات مطالعاتی و اجرایی خود را اعمال می‌نمایند. 

در مناطق نمونه گردشگری با حفظ قوانین و مقررات محیط زیست و مناطق طبیعی و سازگار با محیط براساس مطالعات مصوب می‌توان انواع موضوعات و تأسیسات گردشگری و خدمات وابسته ایجاد نمود. همانند گردشگری طبیعی دریایی، گردشگری درمان و سلامت و یا هتل،مجتمع‌های اقامتی و پذیرایی، تفریحی، علمی و آموزشی مرتبط دهکده‌ها و بازارچه‌های صنایع دستی و هنرهای بومی و سنتی و ...محدوده سرمایه گذاری آن از جذب سرمایه‌های کوچک محلی با سرمایه‌های بزرگ ملی و بین‌المللی خواهد بود لذا مهم‌ترین ویژگی آن هدایت و مدیریت سرمایه‌ها و سرمایه گذاری در منطقه خواهد بود.

مناطق نمونه گردشگری به دلیل تسهیلاتی که برای سرمایهگذاران ایجاد میکنند و فضای متنوع و کاملی که از جهت امکانات در اختیار گردشگران قرار میدهند، میتوانند عامل مهمی در پیشرفت گردشگری ایران و افزایش گردشگران ورودی باشند. (سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری کشور).

اما نکته قابل تأمل این است که انتخاب این مناطق عمدتاً سلیقهای و بدون توجه به نظرات مردم و گردشگران صورت میگیرد با این توصیف انتخاب مناطق نمونه گردشگری از اهمیت زیادی برخوردار است و توجه دقیق به ظرفیت‌های هر منطقه گردشگری لازم است. به عبارت دیگر ضروری است تا ارزیابی نظاممند و سازمان یافتهای از ظرفیت‌های هر منطقه با مشارکت مردم و گردشگران صورت گیرد تا مناطق نمونه به درستی انتخاب گردند.

سطح وسعت   

بین المللی300 هکتار   

ملی100هکتار   

استانی50 هکتار   

محلی30 

منبع: ارزیابی ظرفیتهای گردشگری مناطق نمونه روستایی مطالعه موردی: مناطق نمونه گردشگری سد درودزن و بهشت گمشده شهرستان مرودشت.پایان نامه کارشناسی ارشد فیض الله الله یاری کامفیروزی دانشگاه تربیت مدرس

روستای جیدرزار از توابع بخش کامفیروز شهرستان مرودشت، واقع در استان فارس با مختصات جغرافیایی 52 درجه و 9 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 22 دقیقه عرض شمالی،  در فاصله 6 کیلومتری شهر کامفیروز، 106 کیلومتری شهر مرودشت و 146 کیلومتری شهر شیراز قرار گرفته است. این روستا در ارتفاع 1700 متری از سطح دریا قرار دارد و اقلیم آن سرد و پوشش گیاهی انبوهی دارد.

روستای جیدرزار در گذشته محل ییلاق عشایر کوچ نشین بود که از یک قرن پیش، به محل اسکان دائمی تبدیل شده است. کهنسالان روستا نیز تاریخ شکل گیری روستا را به یک قرن پیش نسبت میدهند.مردم روستای جیدرزار  به زبان لری صحبت میکنند مسلمان و پیرو مذهب جعفری میباشند.

بر اساس سرشماری 1375، روستای جیدرزار 98 نفر جمعیت داشته، که در سرشماری 1385 به 122 نفر افزایش پیدا کرده است. شغل اکثر مردم این روستا کشاورزی( دامداری، زراعت، باغداری) و زنان روستا نیز به تولید صنایع دستی از قبیل جاجیم ،گلیم و قالی بافی مشغول میباشند. گندم، جو، حبوبات، سیب، زردآلو، هلو، آلبالو و گیلاس از محصولات زراعی و باغی روستای جیدرزار است. گوشت، فراورده‌های لبنی و پشم گوسفند نیز از تولیدات دامی این روستاست. روستای جیدرزار در محدوده کوهستانی استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکزی دارد. خانه‌های روستاییان در دامنه کوه به صورت پلکانی نامنظم و چسبیده به‌هم ساخته شده‌اند. فضاهای درونی خانه‌ها تحت تأثیر نوع معیشت و فعالیت روستاییان شکل گرفته است. حیاط خانه‌ها معمولاً حصار خاصی ندارند، چنانکه غالب خانه­ها‌ به یکدیگر راه دارند. مصالح عمده به کار رفته در خانه‌های روستاییان شامل خشت، سنگ، گل و چوب است. سقف خانه‌ها­ مسطح می‌باشد و با تیرهای چوبی، سرشاخه درختان و اندود کاه­گل پوشیده شده­اند.

چشمه سارهای سرآب، دره بالایی، حاجت و آبشار پرزرددر پیرامون روستای جیدرزا می­جوشند و منشأ رویش گیاهان، درختان و زراعت و زندگی روستایی جیدرزار شده­اند. بافت قالی، جاجیم و گلیم از جمله صنایع دستی و هنرهایی است که دختران و زنان روستا در هنگام فراغت از سایر فعالیت‌ها به انجام آن‌ها می‌پردازند. مردم روستای جیدرزار، نوروز را گرامی می‌دارند و پس از تحویل سال و فرارسیدن عید نوروز به شادمانی می‌پردازند و به دید و بازدید یکدیگر می‌روند. مراسم عزاداری در ماههای محرم و صفر، بویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا برگزار می­شود.

موسیقی محلی روستای جیدرزار شامل نغمه‌ها و ترانه‌های لری است که به همراه نی در مراسم شادی و عروسی‌ نواخته و خوانده می‌شود.پوشاک مردان و زنان روستا را لباس­های محلی عشایری تشکیل می‌دهند. انواع بازی­های محلی مشتمل بر درنه‌بازی، کلی بازی و لپوربازی در میان جوانان و مردم روستای جیدرزار رواج دارد.

غذاهای محلی این روستا شامل کباب گوشت گوسفند، آش دوغ و آش کارده است که همراه نان و لبنیات تهیه و مصرف می­شود. ماست و کشک که با گیاه معطر چووک مخلوط می­شود، از سوغات روستای جیدرزار است.

روستای جیدرزار از طریق شهرهای مرودشت، اردکان (سپیدان) و کامفیروز قابل دسترسی است و جاده‌های منتهی به این روستا از شهرهای مذکور آسفالت است. روستای مذکور به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری توسط سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری انتخاب شده است و در سال 1391 راه این روستا و برق رسانی به اتمام رسید تا گام جدی برای توسعه صنعت گردشگری و توسعه پایدار این صنعت و روستا برداشته شود.