پرفسور محمد حسن گنجی، پدر علم جغرافیا و هواشناسی ایران، درگذشت.

می توان فرضیه تحقیق را یک حدس علمی یا پیش داوری دانست که بوسیله ی جمع آوری حقایقی که منجر به قبولی یا رد آن فرضیه می شود مورد آزمایش قرار می گیرد. ...

در این قسمت توضیحاتی پیرامون ضرورت داشتن فرضیه و ویژگی های آن و نیز نحوه ارائه سوالات مهم در تحقیق ارائه می گردد .

قدرت تصور در انسان یکی از ویژگیهای مهم می باشد این قدرت به فرد امکان می دهد تا در مورد موضوعات مختلف بیاندیشد، حدس بزند، تصویر ذهنی ایجاد کند و راه حل های مختلف پیشنهاد کند. در تحقیق به روش علمی که حول محور یک مسئله یا مشکل صورت می پذیرد، از این قدرت تصور و حدس ذهنی برای تدوین یک یا چند فرضیه برای نتیجه تحقیق استفاده می شود.

از این رو می توان فرضیه تحقیق رایک حدس علمی یا پیش داوری دانست که بوسیله ی جمع آوری حقایقی که منجر به قبولی یا رد آن فرضیه می شود مورد آزمایش قرار می گیرد. به عبارت دیگر فرضیه تحقیق حدس بخردانه ای درباره رابطه دو یا چند متغیر است. فرضیه ها به صورت جمله اخباری بیان می شود و نشانگر نتایج مورد انتظار است.یک فرضیه هیچ گاه اثبات و یا ابطال نمی شود، بلکه بر اساس داده های بدست آمده فقط تأیید یا رد می شود .

گاهی اوقات از یک فرمول برای بیان فرضیه استفاده می شود، بدین شکل که:” اگر چنین و چنان رخ دهد چنین و چنان خواهد شد” . این تعبیر ساده و روان به محقق امکان می دهد تا بتواند در جریان تدوین مسئله تحقیق خود، فرضیه ای مناسب که به طور قطعی با کل پژوهش او در ارتباط خواهد بود، بیان نماید. نکته با اهمیت در اینجا آن است که محقق باید دقت نماید که در جریان انجام تحقیق، او صرفاً قصد آزمایش فرضیه را دارد نه اثبات آن، البته چنانچه در پایان تحقیق، نتایج حاکی از اثبات فرضیه او بود می تواند آن موضوع به شکل یک بحث علمی مورد عنایت قرار دهد.

در هنگام بیان فرضیه محقق به بررسی روابط بین متغیرها می پردازد. به طور متداول این بیان به سه شکل صورت خواهد گرفت:

- بررسی رابطه علت و معلولی بین دو یا چند متغیر

- بررسی همبستگی و شدت آن بین دو یا چند متغیر

- بررسی و مقایسه میزان تفاوت تأثیر دو یا چند متغیر بر یک یا چند متغیر

محقق برای تهیه فرضیه مناسب تحقیق عمدتاً از منابع علمی در اختیار خود کمک خواهد گرفت. یافته های علمی قبلی که در زمینه موضوع تحقیق انجام گرفته است یکی از منابع اصلی برای تهیه فرضیه است. همچنین تجربیات شخصی فرد محقق می تواند نقش مهمی را در این زمینه ایفا نماید.

بیان یک فرضیه ممکن است به شکلی مثبت انجام شود که در آن رابطه بین دو یا چند متغیر یا تفاوت بین آنها بصورت احتمالی و به شکل خبری مثبت بیان می شود.

گاهی در فرضیه منکر وجود رابطه بین متغیرها شده و آنرا به شکل جمله خبری منفی بیان می نمایند.

ملاکهای مختلفی برای یک فرضیه خوب برشمرده اند که مهمترین آنها عبارتند از:

- روش ، معین و مشخص

- داشتن حدود مشخص ،کوتاه و مختصر

- قابلیت اندازه گیری داشتن

- قابل فهم بودن (تعریف مناسب و خوب)

- بیان بر اساس تئوری ها و نظریه های موجود

مرتبط بودن با عنوان تحقیق

یک نکته قابل توجه در مورد دانشجویان بویژه در دوره های کارشناسی ارشد آن است که در نوشتن فرضیه برای طرح تحقیق خود دچار این چالش می شوند که آیا در طرح تحقیق نیز باید ” فرضیه آماری صفر یا خنثی (H₀) ” و نیز” فرضیه تحقیق یا ( H₁ ) ” را بنویسند یا خیر؟ پاسخ آن است که در طرح تحقیق صرفا نیاز به نگارش ” فرضیه تحقیق ” وجود دارد و به ” فرضیه آماری خنثی یا صفر” که در آن هرگونه تفاوت یا تغییری رد می شود نداریم. در حالیکه در” فرضیه تحقیق ” پیش بینی و جهت گیری محقق نشان داده می شود.

نکته دوم و ضروری آنکه ” فرضیه تحقیق ” را به دوگونه می توان نوشت:

-فرضیه دو دامنه: که اختلاف را بدون در نظر گرفتن سمت و جهت آن بیان می کند.

(مثال) بین شرکت در دوره های آموزشی- ترویجی و پذیرش نوآوری های مربوط به سیستم های آبیاری پیشرفته توسط کشاورزان شهرستان کرج رابطه معنی داری وجود دارد.

- فرضیه یک دامنه : که جهت گیری محقق را در نوع تفاوت بیان می کند.

(مثال) بین نوع مالکیت منبع آب و پذیرش نوآوری های مربوط به سیستم های آبیاری پیشرفته توسط کشاورزان شهرستان کرج تفاوت معنی داری وجود دارد.

لازم است به ذکر است که مطالعات تحلیلی و تجربی به طور اصولی نیازمند به داشتن فرضیه هستند و این یک الزام منطقی است لیکن در مطالعاتی که صرفاً به صورت توصیفی انجام می شوند نیازی بداشتن فرضیه نیست بلکه در این گونه موارد از سوالات مهم برای تدوین آنچه باید مورد اندازه گیری قرار گیرد استفاده می نمائیم.

فرضیه و سؤالات مهم عمدتاً از اهداف تحقیق حاصل می شود بویژه در مورد سوالات مهم باید دقت نمود که با دقت در هدف نوشته شده باید سؤالاتی را تهیه نمود که با پاسخ بدانها بتوانیم به هدف موردنظر دست پیدا کنیم. بدیهی است در مورد تحقیقات تجربی و تحلیلی که معمولاً حول یک سوال مشخص و رسیدن به پاسخ آن انجام می شود. فرضیه ما هم در همان مسیر و در پاسخ به سوال تحقیق تدوین خواهد شد. نکته حائز اهمیت در نوشتن سوالات مهم آن است که باید دقت نمائیم در حد ضرورت سؤالات را مطرح نمائیم .

وارد کردن و ویرایش داده ها :

در این قسمت می خواهیم داده های مربوط به هر متغیر را در صفحه کاربرگ وارد کنیم . ضمناً با روش تغییر داده ها هم آشنا می شویم . قبل از وارد کردن داده ها ابتدا سه متغیر مورد نیاز برای این پرونده را ایجاد کنید . برای این منظور یک پرونده جدید ساخته و مراحل زیر را انجام دهید :

1- نشانگر موس را در سلول ستون 1 سطر 1 تایید کرده تا این سلول فعال شود .

2- فرمان variables از منو view را اجرا کنید .

3- id را به عنوان نام اولین متغیر در ستون Name تایپ کنید .

نام های test1 و sex را به عنوان متغیرهای بعدی ، در همین ستون ، در ردیف های دوم و سوم وارد کنید . سپس با فرمان Data از منو view به صفحه کاربرگ بر می گردید . اکنون سه ستون جدید به عنوان متغیر های پرونده ، نامگذاری شده و آماده ورود داده می باشند .

وارد کردن داده ها :

وارد کردن داده ها در اینجا به سادگی کار در یک کاربرگ و یا یک جدول در برنامه Ms Word می باشد . نشانگر موس را در یک سلول تایید کرده و شروع به تایپ داده برای آن سلول کنید . مراحل ورود داده برای سطر اول را مطابق شکل 2-1 تمرین کنید .

1- نشانگر موس را در سلول سطر 1 ستون 1 قرار دهید .

2- کلید سمت چپ موس را یک بار فشار دهید تا این سلول فعال شود . علامت فعال بودن یک سلول ، پررنگ شدن کادر اطراف آن است .

3- عدد 1 را به عنوان اولین داده برای متغیر id وارد کنید .

4- با کلید Tab سلول بعدی در همان سطر فعال می شود . اگر بخواهید سلول بعدی در همان ستون فعال شود ، کلید فلش پایین یا Enter را بزنید . به همین تذتیب سایر داده های این پرونده را وارد کنید . دقت کنید ، تا زمانیکه یک سلول فعال است ، داده مربوط به آن سلول در قسمت بالای صفحه نمایش داده می شود .

5- اکنون که اولین اولین سلول ستون دوم فعال است عدد 1 را وارد کنید .

6- پس از کلید Tab اولین سلول زیر متغیر test 1 فعال می شود . با کلید shift-tab سلول قبلی در سمت چپ سلول جاری ، فعال می شود .

7- عدد 45 را برای متغیر test 1 وارد کنید . اکنون اولین سطر داده ها برای هر سه متغی وارد شده است . ده سطر داده های این پرونده را مطابق مراحل بالا وارد کنید .

در صورت هرگونه خطا در ورود داده ، با کلید Back space آخرین کاراکتر وارد شده را حذف کرده و کاراکتر صحیح را بجای آن تایپ کنید . برای اصلاح داده هایی که قبلاً وارد کرده اید ، از روش ویرایش داده ها استفاده کنید .

ویرایش داده ها :

با قرار دادن نشانگر ماوس روی هر سلولی که می خواهید داده آن را اصلاح کنید ، و فشار کلید سمت چپ ماوس ویرایش لازم روی آن سلول را انجام دهید . علاوه بر این چند روش دیگر هم برای ویرایش داده وجود دارد .

تغییر داده ها در یک سلول :

فرض کنید بخواهیم عدد 44 در سلول سطر سوم از متغیر test 1 را به عدد 54 تغییر دهید . چنانچه عدد موجود بر اساس یک اشتباه وارد شده باشد ، با اجرای مراحل زیر می توان آن را
اصلاح کرد :

1- سلول سطر سوم ستون سوم را با نشانگر ماوس فعال کنید . اطلاعات درون این سلول در قسمت بالای این صفحه نمایان می شود .

2- عدد جدید ، یعنی 54 را وارد کنید . با تایپ مقدار جدید ، مقدار قبلی در این سلول از بین
می رود.

3- کلید Enter را بزنید . مقدار جدید جایگزین مقدار قبلی در سلول انتخاب شده می شود .

اصلاح داده در یک سلول :

بجای جایگزین کردن داده با مقدار جدید ، می توانید داده جاری را اصلاح کنید . فرض کنیم بخواهید عدد 45 در سلول سطر 1 ستون test 1 را به 40 تبدیل کنید . بجای تایپ تمام داده جدید ، تنها بخشی از داده موجود را تغییر دهید . برای این منظور مراحل زیر را انجام دهید :

1- مطابق توضیحات قبل ، سلول مورد نظر را انتخاب کنید تا فعال شود . با این انتخاب ، داده سلول جاری به صورت مشخص و تغییر رنگ زمینه ظاهر می شود .

2- با نشانگر ماوس ، آخرین رقم در داده جاری واقع در قسمت بالای صفحه کاربرگ را انتخاب کنید . با این عمل یک میله عمودی به صورت خاموش روشن ، در بخش مورد اشاره ظاهر می شود.

3-یکبار کلید Backspace را بزنید تا آخرین رقم داده جاری یعنی 5 ظاهر شود .

4- عدد صفر را تایپ کنید .کلید Enter را بزنید . یا باکلید های فلش به یک سلول دیگر حرکت کنید . مقدار سلول تغییر می کند .

منبع:http://tahlillgaran.com/index.php/1?start=10