باید گفت گردشگری در زمره مهمترین میراث طبیعی و فرهنگی می باشد که به همه مردم و جهانیان تعلق دارد. بنابراین هر یک از ما حق و مسئولیت داریم که به این میراث برجای مانده از گذشته حفاظت کنیم.
بنابراین همکاریهای بین المللی و مشارکت مردم و کشورهای مختلف جهان به عنوان عامل مؤثر در این بسیج همگانی می باشد. در این راستا کنوانسیون میراث جهانی از جمله سازمان جهانی است که با هدف جلب همکاریهای همه جانبه ملل جهت حفاظت از میراث گرانبهای فرهنگی و طبیعی جهان فعالیت دارد .
مأموریت اولیه اعضاء کنوانسیون مشخص نمودن زمینه های فرهنگی ومیراث جهانی برای تنظیم و درج آنها در فهرست بناهای تاریخی و محوطه های باستانی کشور های عضو،جهت اطلاع آنها برای تمام افراد بشر است . مجمع میراث جهانی کنوانسیون میراث جهانی همه ساله گردهم می آیند و دو وظیفه عمده و اساسی را بر عهده دارند الف ) تعیین هویت میراث جهانی که در برگیرنده عجایب و شگفتیهای طبیعی و فرهنگی است. این مجمع در اجرای وظایف خود از جانب سازمان های بین المللی ایکوموس[1] (شورای بین المللی بناها و محل های باستانی ) و ایوسن[2] (شورای بین المللی حفاظت از منابع طبیعی)حمایت می شود. ب) صندوق میراث جهانی که تأمین بودجه مربوط به کمک های فنی درخواستی کشورهای عضو را رسیدگی می کند بر این اساس در ذیل شرح هشتمین پیش نویس منشور بین المللی گردشگری ، کمسیون بین المللی ،شورای بین المللی بناها و محل ها (ایکوموس ) که برای تصویب در دوازدهمین مجمع عمومی (ایکوموس ) در کشور مکزیک ، اکتبر 1999 تهیه شده است را معرفی می کنیم
اصل 1
چون گردشگری داخلی و بین المللی در زمره مهمترین محل های تبادل فرهنگی است ، حفاظت از محیط زیست باید فرصت های مسئولانه و هدایت شده ای را به منظور کسب تجربه و شناخت دست اول از میراث و فرهنگ آن جامعه برای اعضای جامعه میزبان و بازدید کنندگان فراهم کند .
1ـ 1
میراث طبیعی و فرهنگی یک ذخیره مادی و معنوی است که داستان توسعه تاریخی (جامعه) را بازگو می کند. این میراث نقشی مهم در زندگی مدرن دارد و باید برای عموم به لحاظ عینی ، فکری و یا احساسی قابل دسترسی باشد. برنامه های حفظ و نگهداری از ویژگی های طبیعی و جنبه های ناملموس ، ظواهر فرهنگی امروزی و بافت کلی ، باید شناخت و درک اهمیت میراث را به شیوه ای معقول و قابل دسترس برای جامعه میزبان و گردشگر آسان کند.
2ـ1 تک تک جنبه های میراث طبیعی و فرهنگی در سطوحی مختلف ازاهمیت قرار دارند ؛ برخی با ارزش های جهانی و برخی دیگر با اهمیت ملی و منطقه ای یا محلی ، برنامه های توجیهی باید آن اهمیت را به شیوه ای مربوط و قابل دست یابی به جامعه میزبان و گردشگر ، به وسیله اشکال برانگیزنده آموزشی ،رسانه ای و فن آوری امروزی و با توضیح شخصی اطلاعات تاریخی ،محیطی ، فرهنگی معرفی کند.
3ـ1 برنامه های توجیهی و معرفی بایدسطح آگاهی عمومی را بهتر تشویق کنند و حمایت لازم را برای حیات دراز مدت میراث طبیعی و فرهنگی به عمل آورند.
4ـ1برنامه های توجیهی باید اهمیت مکان های میراث، سنت ها و رسوم فرهنگی را در چارچوب تجارب گذشته و دشواری های کنونی منطقه و جامعه میزبان ،از جمله دشواری های گروه های اقلیت فرهنگی و زبانی ، معرفی کند . بازدیدکننده همواره باید از ارزش های مختلف فرهنگی که ممکن است به یک منبع خاص میراث نسبت داده شود ،آگاه باشد.
اصل 2
رابطه بین مکان های میراث و گردشگری رابطه ای پویاست و می تواند شامل ارزش های متضاد شود . این رابطه باید به شیوه ای پایدار برای نسل های امروز و فردا هدایت شود .
1ـ2 مکان های دارای اهمیت میراث ارزشی برای مردم ، به عنوان یک پایه مهم در تنوع فرهنگی و توسعه اجتماعی ، ارزش واقعی دارند. حفظ و نگهداری دراز مدت فرهنگ های زنده ، مکان های میراث ، مجموعه ها ، یکپارچگی طبیعی و بومی و بافت آنها باید جزء سازنده اصلی سیاست های اجتماعی ، اقتصادی ،سیاسی ، حقوقی ، فرهنگی و توسعه گردشگری باشد.
2ـ2 تعامل بین منابع یا ارزش های میراث و گردشگری تعاملی پویا و تغییر یابنده است که فرصت ها ،چالش ها و نیز اختلافات بالقوه ایجاد می کند. توسعه ها ،فعالیت ها و طرح های گردشگری باید نتایج مثبت به بار آورند و اثرات منفی بر میراث و سبک زندگی جامعه میزبان را به حداقل برسانند . و در همین حال پاسخ گوی نیازها و خواسته های گردشگر باشند.
3ـ2 برنامه های حفظ ، توجیه و توسعه گردشگری باید بر مبنای شناختی جامع از جنبه های مشخص ، اما اغلب پیچیده و متضاد ، اهمیت میراث مکان خاص استوار باشند . پژوهش و رای زنی مستمر برای تقویت شناخت و درک آن اهمیت ،مهم است.
4ـ2 حفظ اصالت مکانهای میراث و مجموعه ها حائز اهمیت است . این امر عنصر اصلی اهمیت فرهنگی آنهاست ،زیرا در ماده طبیعی ، حافظه مشترک و سنت های ناملموس که از گذشته باقیمانده اند تجلی می یابند. بنابراین برنامه هایی باید اصالت مکانها و تجارب فرهنگی را معرفی و تبیین کنند تا شناخت و درک از میراث های فرهنگی افزایش یابد.
5-2 طرح های توسعه گردشگری و زیربنای باید ابعاد هنری ، اجتماعی و فرهنگی ، چشم انداز های طبیعی وفرهنگی و ویژگیهای تنوع زیستی و بافت دیداری وسیعتر مکان های میراث را به حساب آورند. باید به استفاده از محصولات محلی اولویت داده شود و سبک های معماری محلی یا سنت های بومی و محلی مدنظر قرار گیرند.
6 ـ2 قبل از آنکه مکان های میراث به منظور گردشگری حمایت و توسعه یابند ، طرح های مدیریت باید ارزش های طبیعی و فرهنگی آن مکانها را برآورده کنند. آنگاه این طرح ها باید حدود مناسب تغییرات قابل قبول ، به خصوص در ارتباط با تأثیر شمار بازدیدکنندگان بر ویژگی های طبیعی ، یکپارچگی ،بوم شناختی و تنوع زیستی آن مکان ، سیستم های جاده های محلی و حمل و نقل و رفاه اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی جامعه میزبان را تعیین کنند. چنانچه سطح احتمالی تغییرات غیر قابل قبول باشد ، طرح های پیشنهادی توسعه باید اصلاح شوند.
7ـ 2 تدوین برنامه های ارزشیابی مستمر برای تخمین اثرات تدریجی فعالیت های گردشگری و توسعه بر روی مکان یا اجتماعی خاص ضروری است .
اصل 3
برنامه ریزی حفظ ،نگهداری و گردشگری مکان های میراث باید بازدیدی ارزشمند ، رضایت بخش و دلپذیر برای گردشگر باشند.
1ـ3 برنامه های حفظ و نگهداری و گردشگری باید اطلاعاتی باکیفیت عالی ارائه دهند تا شناخت بازدیدکننده را ازاهمیت ویژگیهای میراث و ضرورت حفظ آنها به حد مطلوب برسانند تا او بتواند به شیوه ای مناسب از بازدید مکان مورد نظر لذت ببرد .
2ـ3 بازدید کنندگان ، چنانچه مایل باشند ، باید بتوانند مکان میراث را با سرعت دلخواه خودشان بازدید کنند . تعیین مسیرهای خاص گردشی برای به حداقل رساندن اثرات بازدیدها بر انسجام و بافت طبیعی یک مکان و ویژگیهای طبیعی و فرهنگی آنجا، ممکن است ضروری باشد.
3ـ3 محترم شمردن قداست اماکن و رسوم و سنت های مذهبی برای مدیران آن اماکن ، بازدید کنندگان ، سیاست گذاران ،برنامه ریزان وتورگردانان امری بس مهم است . بازدیدکنندگان راباید تشویق کرد که به عنوان مهمانانی ارزشمند برای ارزش ها و سبک زندگی جامعه میزبان احترام قایل شوند؛ از سرقت اشیاء فرهنگی یا خرید و فروش غیر قانونی آنها بپرهیزند ؛ و به شیوه ای مسئولانه رفتار کنند تا اگر خواستند دوباره به آن مکان بازگردند از آنها مجدداً استقبال شود.
4ـ3 برنامه ریزی فعالیت های گردشگری باید امکانات مناسب برای آسایش ، امنیت و رفاه بازدید کننده را فراهم کند؛ به طوری که لذت بازدید افزایش یابد ،ولی اثر مخرب بر اجزای مهم یا ویژگی های بومی نداشته باشد.
اصل 4
جوامع میزبان و مردم بومی باید در برنامه ریزی حفظ و نگهداری و گردشگری درگیر باشند .
1ـ4 حقوق و منابع جامعه میزبان ، در سطوح محلی و منطقه ای ، صاحبان املاک و مردم بومی ذیربط که ممکن است حقوق یا مسئولیت های سنتی خود را بر سرزمین و جاهای مهم آن اعمال کنند ، باید محترم شمرده شوند . آنها باید در تعیین اهداف ، راهبردها و پروتکل های مربوط به شناسایی ، حفظ ، مدیریت ،ارائه و تبیین منابع میراث خودشان ،رسوم فرهنگی و جلوه های فرهنگی معاصردر زمینه گردشگری درگیر باشند.
2ـ 4 درحالی که ممکن است میراث یک مکان یا منطقه ای خاص،بعدی جهانی داشته باشد ، ولی نیازها و خواسته های برخی از جوامع یا مردم محلی در مورد تجدید یا مدیریت دست یابی عینی ، معنوی یا فکری بازدیدکنندگان به برخی رسوم ، دانش ها، باورها ، فعالیت ها ، اشیاء یا محل های فرهنگی باید محترم شمرده شوند.
اصل 5
فعالیت های گردشگری و حفظ و نگهداری باید به نفع جامعه میزبان باشد.
1ـ 5 سیاستگذاران باید از اقداماتی برای توزیع عادلانه منافع گردشگری حمایت کنند تا تمام مناطق کشور در آن سهیم شوند. این امر سطوح توسعه اجتماعی ـ اقتصادی را بهتر می کند و در کاهش فقر ، در هر کجا که لازم باشد ، تأثیر می گذارد .
2ـ 5 مدیریت حفظ ، نگهداری و فعالیت های گردشگری باید منافع اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی عادلانه ای را برای مردان و زنان جامعه میزبان یا محلی ، در تمام سطوح ، از طریق آموزشی ،کارآموزی و ایجاد فرضت های شغلی تمام وقت فراهم کند.
3ـ 5 بخش قابل توجهی از درآمد حاصل از گردشگری مکان های میراث باید به حفظ ، نگهداری و معرفی آن مکان ها؛ از جمله موقعیت طبیعی و فرهنگی آنها اختصاص یابد . بازدیدکنندگان باید ، در هر کجا که ممکن باشد از این اختصاص درآمد مطلع شوند.
4ـ 5 برنامه گردشگری باید کارآموزی و اشتغال راهنماها و راهنمایان محل را از میان اعضای جامعه میزبان به منظور افزایش مهارت های مردم محلی در معرفی و تبیین ارزش های فرهنگی شان تشویق کنند.
5ـ 5 برنامه های توجیهی و آموزشی میراث در میان مردم جامعه میزبان باید دخالت راهنمایان محلی را ترغیب کنند. این برنامه ها باید به افزایش آگاهی مردم محلی از میراث خودشان و محترم شمردن آن کمک و آنان را تشویق کنند که در مراقبت و نگهداری آن سهمی مستقیم داشته باشند.
6 ـ5 برنامه های مدیریت حفظ ،نگهداری و گردشگری باید شامل فرصت های آموزشی و کارآموزی برای سیاست گذاران ، برنامه ریزان ، پژوهشگران ،طراحان ، معماران ،دیلماج ها، متصدیان نگهداری و تورگردانان باشد. شرکت کنندگان در این برنامه ها باید تشویق شوند تا موضوع ها ، فرصت ها و مسائل متضادی را که همکارانشان با آنها مواجه میشوند بفهمند و به حل آنها کمک کنند.
اصل 6
برنامه های حمایتی از گردشگری باید ویژگیهای طبیعی و میراث را حفظ و بهتر کنند.
1ـ6 برنامه های حمایتی گردشگری باید انتظارات واقع بینانه ایجاد کنند و بازدیدکنندگان بالقوه را مسئولانه از خصوصیات خاص میراث یک مکان یا جامعه میزبان مطلع نمایند و بدین طریق آنان را تشویق کنند تا به نحوی شایسته رفتار کنند.