تعریف بهسازی محیط :

    بهسازی محیط در  حقیقت بخشی از فعالیتهای بهداشت محیط را شامل می شود که مربوط است به کنترل آندسته از عوامل فیزیکی که به رشد ، تکامل ، تندرستی وبقای انسانها اثر می گذارند .

ماده 12 آئین نامه بهداشت محیط :

    ماده‌ 12- وزارت‌ بهداشت‌ درمان‌ و آموزش‌ پزشکی‌ از طریق‌ شبکه‌های‌ بهداشتی‌، درمانی‌ و خانه‌های‌ بهداشت‌، درروستاها ضمن‌ آموزش‌ گسترده‌ با بسیج‌ مردم‌ و جلب‌ همکاری‌ بین‌ بخشی‌ در زمینه‌ مسائل‌ بهداشت‌ محیطی‌ ازقبیل‌ جمع‌آوری‌، حمل‌ و دفع‌ بهداشتی‌ زباله‌، دفع‌ بهداشتی‌ مدفوع‌ و کود حیوانی‌، بهسازی‌ معابر و جداسازی‌ محل‌نگهداری‌ دام‌ و پرندگان‌ از محل‌ سکونت‌، نظارت‌ و پیگیری‌ لازم‌ را معمول‌ داشته‌، همچنین‌ در جهت‌ بهسازی‌ منابع‌ وکنترل‌ کیفی‌ آب‌ آشامیدنی‌، جمع‌آوری‌ و دفع‌ بهداشتی‌ فاضلابها، کنترل‌ اماکن‌ عمومی‌ و مراکز تهیه‌، توزیع‌، نگهداری‌ وفروش‌ مواد غذایی‌ اقدام‌ نماید.

عمده فعالیتها در بخش بهسازی محیط :

    1- بهسازی منابع آب

    2- احداث توالت بهداشتی

    3- بهسازی توالت بهداشتی

    4- دفع بهداشتی زباله

    5- دفع بهداشتی فاضلاب

    6- خشکاندن آبهای راکد

    7- تسطیح معابر عمومی

    8- بهسازی مراکز تهیه وتوزیع موادغذایی

    9- بهسازی اماکن عمومی

    10-  جداسازی محل نگهداری دام وپرندگان از محل سکونت

    11- دفع بهداشتی فضولات حیوانی

اهداف عملیات بهسازی محیط روستاها :

1ـ کاهش بیماریهای منتقله توسط ناقلین

2ـ کنترل عوامل محیطی

3ـ افزایش شاخصهای بهداشتی 

4ـ جلب مشارکتهای مردمی

5ـ افزایش سطح اطلاعات بهداشتی روستائیان

6ـ ارتقاء رفتار بهداشتی

7ـ  کاهش مهاجرت روستائیان به شهر

8ـ افزایش امید به زندگی

9ـ کمک به اهداف توسعه

10ـ کمک به ریشه کنی فلج اطفال

11ـ کاهش بار درمانی وپائین آوردن سرانه مصرف دارو در سطح روستا

12ـ کاهش میزان مصرف سموم ومواد ضد عفونی کننده

13ـ تحت کنترل درآوردن بیماریهای منتقله توسط آب ( بیماری التور، حصبه ،انواع اسهالهاو . . .)

14ـ کنترل حشرات وجوندگان وسگهای ولگرد به طور نسبی در سطح روستا

15ـ کمک به زیبا سازی روستا

16ـ خشکاندن گندابها وگودالهای آب راکد که نهایتا باعث کنترل بیماری مالاریا می شود

17ـ کاهش هزینه های دارویی ودرمانی خانواده ودر نتیجه کمک به اقتصاد خانواده

18ـ افزایش کارایی جامعه روستایی

19ـ کاهش موارد حادثه در روستا

20ـ تغییر کاربری اماکن وتاسیساتی که کانون آلودگی بوده اند

21ـ جلوگیری از آلودگی منابع آبی ، خاکی ، هوا و . . .

22ـ جلوگیری از گسترش آلودگیهای زیست محیطی

23ـ جلب محبوبیت واعتماد روستائیان نسبت به بهورزان

اهمیت بهسازی محیط روستا :

    سلامت پایدار بدون آب سالم و بهسازی محیط امکان پذیر نیست.

    مدارک کافی وجود دارد که خدمات بهسازی مناسب؛آب سالم و آموزش بهداشت مرگ و میر ناشی از بیماریهای اسهالی را 65 درصد و میزان ابتلا آنرا 26 درصد کاهش می دهد.

    عمل ساده شستن دستها با آب و صابون انتقال شیگلا وبیماریهای اسهالی را تا 35% کاهش می دهد.

    حدود 15درصد مرگ و میر کودکان زیر 5 سال در کشورهای در حال توسعه بدلیل اسهال می باشد.

    40% جمعیت جهان هنوز از امکانات اولیه بهسازی محروم هستند .

    در افریقا 84% مناطق شهری و 45% مناطق روستایی از امکانات بهسازی اولیه برخوردارند .

    در آسیا 78% مناطق شهری و 31% مناطق روستایی از امکانات بهسازی اولیه برخوردارند . ((WHO, 2000

    1/1 بیلیون نفر از مردم جهان بدون دسترسی به منابع آب مطمئن زندگی می کنند.

    4/2 بیلیون نفر بدون دسترسی به خدمات بهسازی زندگی می کنند.

    4 بیلیون اسهال در سال وجود دارد.

    2/2 میلیون نفر در کشورهای در حال توسعه که بیشتر آنها بچه ها هستند هر سال از بیماریهای مرتبط با فقدان آب آشامیدنی سالم ؛بهسازی نامناسب و فقربهداشتی می میرند.(هر 15ثانیه یک بچه که معادل سقوط 20 هواپیمای جمبوجت در روز است)

    بهسازی محیط می تواند شیوع بیماری های عفونی را از 20% تا 80% کاهش دهد

در بررسی بعمل آمده در سال 1991

ارتقاء بهسازی محیط  و دسترسی به منابع آب باعث :

    29% کاهش در آسکاریازیس

    26% کاهش در ابتلا به اسهال

    65% کاهش در مرگ ومیر اسهال

    55% کاهش در مرگ ومیر کودکان

    4% کاهش در عفونت کرم قلابدار

    27% کاهش در تراخم

    77% کاهش در شیستوزومیازیس

    78% کاهش در  دراکونکولیازیس

بهسازی منابع آب :

بهسازی منابع آب رابطه مستقیمی با کاهش بیماریهای عفونی دارد . بطوری که پس از تامین آب آشامیدنی سالم میزان مرگ ومیر ناشی از بیماری وبا   1/74 درصد - میزان مرگ ومیر ناشی از بیماری حصبه 3/63 درصد - میزان مرگ ومیر به علت اسهال خونی 1/23 درصد ومیزان مرگ ومیر ناشی از بیماریهای اسهال 7/42 درصد کاهش یافت .
بنابراین تهیه وتامین آب سالم برای جامعه یکی از موثرترین وپایدارترین فن آوریها برای ارتقاء سلامت جامعه است .