در شرایطی که قرن بیستم به پایان رسیده است، هنوز توسعه روستایی با مسائل و چالشهای متعددی مواجه است، چراکه، راهبردهای گذشته در زمینه توسعه روستایی موفقیت آمیز نبوده و نتوانسته اند مسائلی همچون فقر، اشتغال،بهداشت، امنیت غذایی و پایداری محیط زیست را تأمین کنند، این راهبردها در توزیع منافع حاصل از رشد و توسعه نیزموفق نبوده و سبب ایجاد مشکلات متعددی برای نواحی روستایی شده اند، این مسئله باعث شده است که در سالهای اخیر بار دیگر توسعه روستایی مورد توجه قرار گرفته و نظریه پردازان، برنامه ریزان و مجریان حکومتی در صدد برآیند تابا ارائه راهکارها و روشهای جدید، از معضلات و مسائلی که این نواحی گریبانگیر آن هستند بکاهند. یکی از این راهبردهایی که اخیراً در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته و حتی در برخی از این کشورها به اجرا، درآمده ونتایج مثبتی بهمراه داشته، توسعه و گسترش توریسم در نواحی روستایی است که دارای پتانسیل های لازم برای گسترش گردشگری است، می باشد.کشاورزی به تنهایی نمی تواند اشتغال و درآمد کافی را برای جمعیت روستایی فراهم آورد، بنابراین گسترش توریسم بعنوان یک راهبرد جدید در زمینه توسعه روستای در ایران می تواند نقش مهمی در متنوع سازی اقتصاد جوامع روستایی ایفا نماید و زمینه ساز ایجاد فرصتهای جدیدی در نواحی روستایی از جمله ایجاد اشتغال سودآور در بخشهای غیرکشاورزی، افزایش درآمد روستائیان و کاهش تفاوتهای درآمدی بین روستائیان و شهرنشینان، کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها و کم کردن از مشکلات و مسائل شهرهای بزرگ و ... بشود. البته باید اذعان داشت که توریسم به تنهایی نمی تواند جوابگوی همه نیازهای روستاییان باشد و باید در ارتباط تنگاتنگ با سایر بخشهای اقتصادی و بابرنامه ریزی اصولی قرار گیرد تا بتواند نتایج و پیامدهای مناسبی در جهت توسعه و بویژه توسعه پایدار نواحی روستایی بهمراه داشته باشد.بنابراین توسعه توریسم در نواحی روستایی از یک طرف می تواند نقش مهمی در متنوع سازی اقتصاد جوامع روستایی وبستر و زمینه ساز توسعه پایدار روستایی باشد و از طرف دیگر وسیله ایی برای تحریک رشد اقتصاد ملی ( از طریق غلبه بر انگاره های توسعه نیافتگی و بهبود استانداردهای زندگی مردم محلی در منطقه) به حساب آید، به هر حال اگرتوریسم روستایی بتواند کلیه نقشه های محوله را بخوبی ایفا نماید می تواند خالق یا محرک یا فرآیند توسعه یافته برای حصول به پایداری توسعه در نواحی روستایی و نیز پایداری جوامع محلی در کلیه زیر شاخه های اقتصادی ، اجتماعی.( فرهنگی و همچنین خود صنعت توریسم باشد (شریف زاده ، مرادی نژاد ، 1381 ، ص 53این مقاله در پی پاسخگویی به سوالات زیر می باشد:

?. آیا گسترش توریسم در نواحی روستایی، به لحاظ اقتصادی، اجتماعی فرهنگی و محیطی منجر به ایجاد توسعه درمحیط روستایی خواهد شد ؟

2. نقش توریسم روستایی در توسعه پایدار به چه صورت خواهد بود؟

3. اثرات و پیامدهای توریسم در برنامه ریزی منطقه ای به چه صورت خواهد بود؟

واژه توریسم نخستین بار در سال 1811 ، در مجله ای انگلیسی به نام اسپورتینگ مارگازین (مجله ورزش) آمد. در این زمان این لغت به معنای مسافرد به منظور تماشای آثار تاریخی و بازدید از مناظر طبیعی برای کسب لذت به کار می رفت (محلاتی ، 1380 ص 3

توریسم عبارت است از مجموعه کارهایی که » : توریسم را چنین تعریف می کند (WTO) سازمان جهانی جهانگردی یک فرد در سفر و در مکانی غیر از محیط عادی خود انجام می دهد . این سفر بیش از یک سال طول نمی کشد و. (WTO.1999) « هدف آن سرگرمی، تفرج، استراحت ورزش و فعالیت هایی از این قبیل است

-2 -1 تعریف و مفهوم توریسم روستایی

تعریف توسعه روستایی: توسعه روستایی فرآیندی است که منجر به ارتقاء ، توانایی روستاییان برای کنترل محیطشان بشود و از کاربرد وسیعتری که اینگونه کنترل را تضمین می کند، ناشی می شود (خیاطی ، 1382 ). بنابراین توسعه روستایی بعنوان پدیده ایست که شامل فاکتورهای نهادی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، تکنولوژیکی و فیزیکی می باشد که می بایست بطور همه جانبه ارتقاء یابند تا زمینه بهبود کیفیت زندگی اجتماعی و اقتصادی ساکنین روستا رافراهم آورد.

اثرات توسعه توریسم: نتایج بدست آمده از یک فرآیند پیچیده تغییر و مبادله بین گردشگران، سکونتگهای میزبان و.( Yoon,2002,PN. مقصدها ( 14بطور کلی توریسم روستایی از دو جنبه دارای اهمیت است، یکی بعنوان یک فعالیت گسترده جهانی و دیگری بعنوان یک تأکید بر توسعه سیاستهای منطقه ایی. از همین رو، منطقی است که بپذیریم تعریف قابل قبول و عام از توریسم.( روستایی وجود ندارد (رحیمی ، 1381 ، ص 226یک فعالیت چند بخشی و مکانی در یک » : در استرالیا در هر دو بخش ملی و منطقه ای، توریسم روستایی بعنوان تعریف شده است « محیطی خارج از نواحی شهری می باشد و به گردشگران، ماهیت زندگی آن مکان را نشان می دهد.(Knowd.L,2001,PN.8.)اصطلاح توریسم روستایی اغلب به جای مقوله های دیگری مانند بوم زیست ها، توریسم سبز یا توریسم طبیعت، نیز.(Whelan. بکار می رود ( 1991

توریسم روستایی یک پدیده بسیار قدیمی است. اما در عین حال توریسم روستایی بعنوان یک فعالیت تفریحی اجتماعی، در نیمه دوم قرن هیجدهم در انگلستان و اروپا ظاهر شد. قبل از آن هم مناطق روستایی مورد استفاده فعالیتهای تفریحی قرار گرفته بود، اما شرکت در این فعالیتهای تفریحی محدود به اقشار برتر جامعه بود (منشی زاده ،نصیری ، 1381 ، ص 50 ). تا اوایل نیمه دوم قرن هیجدهم یعنی تا انقلاب صنعتی افراد نسبتاً کمی ابراز، و یا حتی میل و تصمیم به سفر و گردشگری داشتند، مسافرت بسیار کند، سخت و اغلب یک مسئله خطرناک بود و مسافرت به روستاها یک مسئله دشوار بوده است. تا اینکه در دهه 1850 توسعه خطوط راه آهن سراسر اروپا و آمریکا را به هم وصل کرد . انقلاب صنعتی تحولات قابل توجهی در جوامع بشری بوجود آورد. شهرها را به سرعت توسعه داد. ماشین های بخار، ماشینهای خودکار، تأسیسات مربوط به دیگ بخار توام با کوره های بلند، کارخانه های ذوب و ریخته گری در داخل شهرها ایجاد و توسعه یافت. متعاقباً مورفولوژی شهری نیز در نتیجه انقلاب صنعتی و استقرار واحدهای تولیدی دگرگون شد. تقاضا برای نیروی کارگری، نه تنها در افزایش عدد جمعیت شهرها مؤثر افتاد بلکه تیپهای سکونتگاهی را از حالت افقی به عمودی تغییر داد (قادری، 1382 ، ص 114 ). انقلاب صنعتی اگر چه باعث ایجاد یکسری مسائل و مشکلات برای جوامع شهری و روستایی شد ولی همچنین آن موجب گسترش راه های و جاده ووسائل حمل و نقل و توسعه ارتباطات هم در سطح محلی، ملی و بین المللی شد، که این خود باعث افزایش مسافرتها وتفریات به نقاط مختلف جهان از جمله مناطق روستایی گردید.

در این زمینه در متون نوین مکتب های فکری دو طیف رویکرد اساسی وجود دارد.نام برده می شود مبتنی بر این فرض است که « رویکرد اقتصادی سیاسی » رویکرد نخست که در اینجا از آن با عنوان توریسم با شیوه ایی سر و کار دارد که کاملاً با الگوهای تاریخی وابستگی اقتصادی و استعمارگرایی ارتباط تنگاتنگی دارد، بر طبق این مکتب فکری شکل گیری صنعت توریسم تحت تأثیر و نفوذ شدید عوامل تعیین کننده اقتصادی وسیاسی است و سایر جنبه های جالب آن از اهمیت چندانی برخوردار نیستند، از میان این موارد می توان به تنوع امکانات در مقاصد، انواع مختلف تعطیلی، یا حقی چگونگی احساس گردشگران نسبت به تجربه سفر اشاره کرد. جریان کلی تحلیل های اقتصاد سیاسی در مورد آثار توریسم با نگرش منفی توأم است و به آن به عنوان وسیله ایی می نگردکه توسعه و خوش بختی ما در شهرهای ثروتمند ناشی از بها و هزینه ایی است که کشورهای فقیر و مناطق روستایی و.محروم این کشورها می پردازند (افتخاری ، صالحی امین ، 1376 ، ص  .15بدین ترتیب، رویکرد اقتصادی سیاسی تلاش می کند تا نشان دهد که چگونه توریسم بین المللی در یک نظام اقتصادی جهانی که ویژگی اش اختلالات و عدم توازن های شدید است رشد و پیشرفت می کند این اختلالات وعدم توازن ها بعنوان پیامد مستقیم تسلط مقتدرانه به جهان سوم ناشی از ایجاد الگوهای خاص پیوندهای تجاری ومعروف بوده و « نظریه وابستگی » پیشین در آن زمان بوده است. این اندیشه از مکتب فکری که به نام « منطقه نفوذ »مطالعاتی که دانشمندان جهان سوم در دهه های 1960 و 1970 در تشریح این رابطه نابرابر بر اساس عوامل تعیین کننده تاریخی مذکور داشته اند سرچشمه و شکل گرفته است (افتخاری ، صالحی امین، 1376 ، ص 20 ). بنابراین در

-5این رویکرد، توریسم روستایی نیز جزئی از صنعت توریسم محسوب می شود که در یک اقتصاد پیرامونی قرار گرفته که نه تنها باعث توسعه مناطق روستایی و محلی نشده، بلکه سبب ایجاد عدم تعادلهای محیطی و فضایی نیز در این مناطق گردیده و در نتیجه منافع بسیار اندکی از این صنعت (توریسم روستایی) عاید روستائیان گشته و عمده منافع وهزینه های آن به مادر شهرها و شهرهای بزرگ جهان سوم و در نهایت به شرکتهای فراملیتی و بزرگ بر می گردد.