اصطلاح حاشیه نشینی یا زاغه نشینی و .. در کشورهای در حال توسعه به محلات فقیر نشینی اطلاق می‌شود که در اطراف شهرهای بزرگ به وجود آمده و ساکنین این مناطق به علل گوناگون نتوانسته‌اند جذب نظام اقتصادی- اجتماعی شهر شده تا از امکانات و خدمات شهری استفاده نمایند.

حاشیه نشینان به کسی گفته می‌شود که در شهر سکونت دارد ولی به علل گوناگون نتوانسته است جذب نظام اقتصادی شهر شود و از خدمات شهری استفاده نماید. حاشیه نشینان بیشترافراد مهاجر و روستایی و عشایر و کمتر شهری (از شهرهای دیگر یا خود شهر) هستند که اغلب فاقد مهارت لازم شهری و بعضا غیرماهرند این افراد بیشتر به علت عوامل رانش زادگاه خود افزایش بی رویه جمعیت، توزیع نامتناسب و ناعادلانه امکانات در سطح کشور به بهانه عدم توجیه اقتصادی، عدم حمایت از مشاغل بومی و پایه ای در روستاها و شهرهای کوچک و از سوی دیگر پدیده های طبیعی مانند سیل، خشکسالی، سرمازدگی محصولات کشاورزی، آفات دامی، ناامنی و....و به دلیل عوامل جاذب شهری زادگاه خود را ترک کرده و به شهرها روی می آورند آنها به دلیل عدم تطبیق با محیط شهری از یک سو و بر اثر عوامل پس ران شهری از سوی دیگر از محیط شهری پس زده می شوند و به تدریج در کانونهای به هم پیوسته و یا جدا از یکدیگر در قسمت هایی از شهر سکنی می گزینند. حاشیه نشینی عبات است از وضع زندگی تمام کسانی که در جامعه شهری ساکنند ولی از نظر درآمد، بهره‌گیری از امکانات و خدمات در شرایط نامطلوبی به سر می‌برند. در واقع کلیه‌ی کسانی که از حالت تولیدی گذشته خود بیرون آمده و به صورت مازاد نیروی انسانی در حاشیه شهرها سکنی می‌گزینند. حاشیه ، فرهنگ مخصوص به خود دارد و این فرهنگ یک شوه‌ی زندگی است. فرهنگ حاشیه نشینی بازتاب شیوه زندگی طبقات پایین اجتماع است که معمولاً فرهنگ فقر شناخته می‌شود. تقریبا اکثر کشورهای جهان اعم از پیشرفته یا عقب نگه داشته شده دوره هایی از حاشیه نشینی را در شهرهای  خود تجربه کرده‌اند اما مشکل اصلی در کشورهای جهان سوم نهفته است. به نظر من حاشیه نشینی یا اسکان غیر رسمی از جمله پدیده های ناشی از شهرنشینی شتابان معاصر و از جلوه های بارز فقر شهری است که در شکلی برنامه ریزی نشده و خودروی در درون یا اطراف شهرها ظاهر شده اند .

 مثلاَ (در هند جمعیت زاغه نشین شهرهای این کشور چیزی بین 30 تا 50 درصد کل ساکنین آنهاست و یا اینکه بیش از 24 هزار واحد مسکونی رو به ویرانی در نواحی حاشیه نشین شهرهای ترکیه وجود دارد. در حدود 54 درصد جمعیت شهر آنکارا در مناطق حاشیه ای شهر با استاندارد پایین زندگی می‌کنند. شهر بغداد در حدود 60 هزار نفر و شهر بصره 20 هزار نفر حاشیه نشین دارند. قسمت اعظم جمعیت شهر مکزیک در مناطق حاشیه‌ای زندگی می‌کنند.) پیدایش سکونتگاه های نامتعارف در جهان سوم، اولا" پدیده ای است که پس از جنگ جهانی دوم در ابعادی خیره کننده و به عنوان مساله ای شهری سربرآورده است و ثانیا" تمامی جوامع جهان سوم این پدیده را تجربه کرده اند و می کنند. حاشیه نشینی را در یک جمله میتوان چربی دور شکم یک فرد نامید که او را از تحرک و پویایی باز میدارد و زمینه را برای انواع بیماریها فراهم میکند هر چند این یک تعریف کامل نیست اما دیدگاهی از نظر یک کارشناس برنامه ریزی شهری است.

منبع :http://mahdi30065.parsiblog.com