خشکسالی از پدیده های مورد توجه دانشمندان در سطح دنیاست. بررسی­های انجام شده در جهان نشان می­دهد که خشکسالی، از نظر فراوانی وقوع و همچنین ویژگی­هایی که داراست نسبت به سایر بلایای طبیعی اولویت داشته و مخاطره آمیزتر است. لذا نیازمند توجه بیشتری در تصمیم­گیری­های سیاسی می­باشد(ویلهایت،1985).

سازمان ملل متحد هشدار داده است که اگر جهان به میزان فعلی به مصرف آب ادامه دهد، تا سال 2025 بیش از دو میلیارد و 700 میلیون نفر در جهان با کمبود آب مواجه خواهند شد.گزارشی که به مناسبت "روز جهانی آب" 22 مارس سال گذشته منتشر شد، همچنین هشدار می دهد که 2 میلیارد و 500 میلیون نفر دیگر نیز در نقاطی زندگی خواهند کرد که یافتن آب شیرین برای برطرف کردن نیازهای روزمره دشوار خواهد بود.

براساس گزارش سازمان ملل در آینده ای نزدیک ?? کشور جهان با کمبود آب مواجه خواهند شد و نام ایران به عنوانیکی از بحرانی ترین کشورهای درگیر کمبود آب در آینده برده می شود. انتظار می رود تا سال ???? بیش از دو سوم جمعیت جهان در شرایط کمبود جدی آب قرار بگیرند ویک سوم بقیه در شرایط کمیابی آب زندگی کنند. ?? سال دیگر عربستان کاملاً از آب تهی خواهد شد.
طلیعه بحران هم اینک در چین، آفریقا، هند، تایلند، مکزیک، مصر و ایران نمایان شده است. رودخانه های اصلی دنیا شامل نیل در مصر، گنگ در جنوب آسیا، رود خانه زرد چین و کلرادوی آمریکا به شدت تهدید می شوند. حتی ?? رودخانه اصلی انگلیس اکنون کمتر ازیک سوم آب دارند. کاهش آب رود دانوب نیز به صنعت گردشگری و ماهی گیری صدمه زده است. تحقیقات سازمان ملل حاکی از آن است که منابع قابل استفاده آب ایران از ??? میلیاردمتر مکعب و در سال ???? به ??? تا ??? میلیاردمتر مکعب در سال ???? کاهش خواهدیافت.

در کشور ترکیه کوموسکو (1999) مقادیر SPI را برای 40 ایستگاه که در 7 بخش اقلیمی متفاوت قرار داشتند، در دوره آماری 1997-1940 و مقیاسهای زمانی 3، 6، 12 و 24 ماهه محاسبه کرد. نتایج این تحقیق نشان داد که در مقیاسهای زمانی طولانی تر، دوره های خشک تکرار کمتری داشته و زمان بیشتری پایدار می مانند.

مک کی و همکارانش؛ (Mckee 1993) شاخص بارش استاندارد شده (SPI) را به منظور تعریف و پایش خشکسالی و تعیین کمبود بارش برای مقیاس های زمانی 3، 6، 12، 24 و 48 ماهه توسعه دادند. مرکز ملی تعدیل خشکسالی ایالت متحده به منظور پایش خشکسالی و شرایط ذخیره رطوبت خاک از شاخص SPI استفاده می نماید. داله زیوس و همکاران؛ (2000) براساس تحلیل منحنی های شدت، تداوم و فراوانی خشکسالی؛ نقشه های هم شدت خشکسالی را برای یونان ترسیم کردند و نتیجه گرفتند که نواحی شمالی یونان نسبت به نواحی جنوبی آن از خشکسالی شدیدترین برخوردار است.

هایس و همکاران (Hayes ، 1999) گمان دارند که استفاده کنندگان از شاخص SPI در دنیا رو به افزایش است. در ترکیه و در اکثر کشورهای قاره آفریقا از این شاخص در پایش خشکسالی استفاده شده است، همچنین گروه های دیگری مانند مرکز آب وهوایی کلرادو(آمریکا)مرکز اقلیم منطقه ی غرب (CCRW)و مرکز ملی کاهش خشکسالی در ایالات متحده از این شاخص استفاده می نمایند.  در ایران نیز نتایج حیدری ویزدانی نشان می دهد شاخص بارندگی استاندارد(SPI) درمقیاس فصلی عملکرد بهتری نسبت به دیگر شاخص ها دارد، برتری شاخص SPI در تحقیقات لشنی زند و تلوری (1384) و مقدسی و همکاران (1384) و اختری و همکاران (1385) مطابقت دارد. تام؛ (1966) پی برد که توزیع آماری گاما برازش خوبی با سری زمانی اقلیمی بارندگی دارد.

مرکز ملی تعدیل خشکسالی ایالت متحده به منظور پایش خشکسالی و شرایط ذخیره رطوبت خاک از شاخص بارش استاندارد شده استفاده می نماید (3NDMSَ، ????). هنریکوس و سانتوز (????Henriques, و. Santos) به منظور تحلیل خشکسالی های پرتغال، ازیک مدل توزیع منطقه ای خشکسالی استفاده کردند و نقشه های پهنه بندی خشکسالی و منحنی های شدت، مساحت- فراوانی خشکسالی را ترسیم کردند. بنجامین و ساندرز (.Benjamin و Saunders ????) رابطه فراوانی و تداوم خشکسالی های اروپا را در مقیاس های زمانی مختلف مطالعه کرد و نتیجه گرفت که در مقیاس زمانی کوتاه مدت فراوانی خشکسالی و در مقیاس زمانی درازمدت تداوم خشکسالی ها بیشتر است. داله زیوس و همکاران؛ (????Dalezios) براساس تحلیل منحنی های شدت، تداوم و فراوانی خشکسالی؛ نقشه های هم شدت خشکسالی را برای یونان ترسیم کردند و نتیجه گرفتند که نواحی شمالی یونان نسبت به نواحی جنوبی آن از خشکسالی شدیدتری برخوردار است. هانگ بیان داشت یک شاخص خشکسالی زمانی مفید است که بتواند ارزیابی کمی، ساده و روشنی از خصوصیات اصلی خشکسالی یعنی تداوم، شدت، فراوانی و سطح درگیر با خشکسالی ارائه دهد (هانگ و هیز، ???? Hong  و Hayes).

Hong Wu و همکاران (2001)، سه شاخص خشکسالی  بارندگی استاندارد شده،  Z چینی و ZSI را در چهار ناحیه در کشور چین که شرایط خشک تا مرطوب را داشتند با استفاده از ??سال آمار بارندگی (1998 تا 1951) و دوره های 1، 3، 6، 9 و12 ماهه ارزیابی کردند. در این تحقیق شاخص SPI مبنا قرار داده شد و سایر شاخص ها و عکس العمل آنها در سال های خشک و تر نسبت به این شاخص ارزیابی گردید. برای این بررسی از همبستگی خطی بین مقادیر این شاخص ها با SPI استفاده شد. این همبستگی بین مقادیرSPI وCZI بیانگر این است که SPI وCZI معمولاً رابطه خوبی در مقیاس های زمانی مختلف، بجز در مقیاس زمانی ? ماهه و در شرایط بسیار خشک از خود نشان می دهد.  در مجموع نتایج تحقیق فوق نشان داد که،‌‌ این شاخص ها توانایی خوبی برای پایش خشکسالی در مقیاس های زمانی مختلف دارد. برتری ZSI و  CZIنسبت به SPI از این بابت است که این دو شاخص، بر خلاف  SPI نواقص آماری را در بین سری داده ها قبول می کند و محاسبات ساده تری دارد. از طرف دیگر CZI نسبت به کمبود بارندگی و شرایط خشکسالی از دو شاخص دیگر عکس العمل بیشتری را نشان می دهد و مقادیر منفی بزرگتری را نسبت به بقیه ارائه می نماید. در صورتی که ZSI برای خشکسالی های شدید قابلیت زیادی را از خود نشان نداد.

 آنچه قابل توجه است در اکثر کشورها زمانی پدیده خشکسالی مورد توجه واقع می‌شود که به شدت،یعنی نزدیک به بحران، حادث شده باشد(Wilhite,1997). از نظر وی تدوین برنامه جامع برای مقابله با خشکسالی را با مد نظر قراردادن مدیریت بحران و مدیریت ریسک امکان‌پذیر می‌‌داند که خود ازیک فرآیند چرخه‌ای برخوردار است.

 تجارب موفق کشورهای دیگر در ارتباط با خشکسالی
پاکستان، این کشور 5/18 میلیون هکتار اراضی کشت آبی را دارد و مقام چهارم جهان است و از سیستم های آبیاری بسیار پیشرفته هم استفاده می نماید. اجرای برنامه مدیریت آب در مزرعه با کمک مؤسسه بین المللی توسعه (USAID -1976 )بهبود و نوسازی کانالها- تسطیح لیزری اراضی- ترویج فن آوریها و حفاظت منابع آب (خاک بدون خاک ورزی) – ایجاد مزارع نمونه- توسعه آموزش نیرو را پیگیری می کند.

کشور چین،10 درصد اراضی جهان را دارا میباشد. غذای 22 درصد جمعیت جهان را تأمین می نماید. حمایت و صرفه جویی در آب دو چیز اساسی است.چین جهت صرفه جویی از امکانات زیر بهره می گیرد:

 1- سازه ای :آبهای سطحی و سیلابی، مخزنی، حفر چاه، ساماندهی اراضی زراعی در قطعات، پوشش کانال های انتقال آب وتسطیح دقیق

2- اقدامات زراعی: عدم خاک ورزی در فصول خشک، شخم عمیق فصل باران، بهبود حاصلخیزی خاک،  استفاده از مالچ آلی، اصلاح بذور و تهیه بذر مقاوم به خشکی، بهبود مدیریت آب

کشور مصر،کل کشور 8/5 میلیون هکتار می باشد که 90 درصد از رودخانه نیل و مابقی آب زیرزمینی تامین می شود. برای جبران کمبود آب در زمان خشکسالی- بهبود مدیریت آب، تسطیح اراضی، کاهش سطح زیرکشت  اتخاذ سیاست مشارکتی را پیش گرفته است. پس مشخص می شود در دنیا برروی کمبود آب وخشکسا لی برنامه های منظم دیده شده است .

 قدرتی و داداشی (1387)سیاست های پیشنهادی سازمان ملل در بخش آب در خاورمیانه - غرب آسیا(CGO 2000)  و تجارب دو کشور پاکستان و چین را برای ایران مفید می دانند:

1-  حفاظت منابع آب های زیرزمینی

  2- اثر تاثیر بهره وری مصرف آب از کنترل در مصرف آب غیر قانونی

 3- کنترل آلودگی

 4- بکارگیری مقررات سخت گیرانه

 5 - افزایش بهره وری در سیستم های توزیع و کانال

 6- تدوین حمایت مالی- حمایت و تشویق مشارکت مردمی- آموزش در روش مصرف