بارندگی به عنوان بی ثبات ترین متغیر اقلیمی در مناطق خشک و نیمه خشک است که تغییرات آن به طور مستقیم در رطوبت خاک، جریان های سطحی و زیرزمینی انعکاس مییابد. به همین دلیل بارش اولین عاملی است که می تواند در بررسی خشکسالی به ویژه خشکسالی هواشناسی مورد توجه قرار گیرد(نوحی و عسگری، ????)
قطره سامانی و همکاران (1387) برخی از شاخصهای هواشناسی را مرور کرددند:
1-شاخص شدت خشکسالی پالمر PDSI: Palmer Drought Severty Index
این شاخص در سال 1965 توسط Palmer ابداع شد و مفهوم اساسی آن بر اساس دما و بارش و همچنین رطوبت خاک استوار می باشد. این شاخص در مقیاس زمانی ماهیانه به کار می رود و فاکتور های اساسی مورد نیاز جهت محا سبه این شاخص شامل دما، بارش، رطوبت خاک و تبخیر و تعرق طی محا سبه فرمول ها فراوان و نسبتاً پیچیده می باشد.
2- شاخص ذخیره آب سطحی ( SWSI: Surface Water Supply Index )
این شاخص در سال 1982 توسط Shafer و Dezman ارائه شد.و مفهوم اصلی آن همان مفهوم شاخص پالمر است با این تفاوت که در این شاخص ذخیره آب موجود در برف مورد توجه و تاًکید قرار گرفته شده است. این شاخص نیز برای مقیاس زمانی ماهیانه به کار می رود و فاکتورهای اساسی هواشناسی و اقلیمی مورد استفاده آن بارش و پوشش برف می باشد.
3- شاخص درصدی از نرمال ( PN: Percent of Normal )
این شاخص در سال 1994 توسط Willeke و همکارانش ارائه شد و مفهوم اساسی آن تقسیم بارش واقعی بر بارش نرمال می باشد و تنها فاکتور مورد نیاز جهت محاسبه آن بارش می باشد و همچنین در مقیاس زمانی ماهیانه به کار برده می شود.
4-شاخص دهک ها(Deciles):
این شاخص در سال 1967 توسط Gibbs و Maher ارائه شد .این شاخص اساساً از تقسیم توزیع احتمال وقوع آمار ثبت شده درازمدت بارش بر بخشی از هریک از ده درصد توزیع به دست می آید .تنها فاکتور مؤثر در محاسبه این شاخص بارش می باشد و مقیاس زمانی مورد استفاده دراین شاخص نیز مقیاس ماهیانه می باشد.
5- شاخص بارش استاندارد ( SPI: Standardized Percipitation Index)
این شاخص در سال 1995 توسط Mckee و همکارانش ارائه شد .این شاخص بر اساس تفاوت بارش از میانگین براییک مقیاس زمانی مشخص و سپس تقسیم آن بر انحراف معیار به دست می آید وتنها فاکتور مؤثر در محاسبه این شاخص عنصر بارندگی می باشد .این شاخص را می توان در مقیاس های زمانی 3-6-12-24 و48 ماهه محاسبه کرد.
ویژگی دیگر شاخص SPI این است که براساس آن روش می توان آستانه ی خشکسالی را برای هر دورهی زمانی تعیین کرد. بنابراین بر اساس این شاخص علاوه بر محاسبه ی شدت خشکسالی، مدت آن را نیز می توانیم تعیین نماییم. شاخص بارش استاندارد شده بر اساس احتمال بارش برای هر بازه ی زمانی می باشد. و به منظور هشدار اولیه و پایش شدت خشکسالی اهمیت زیادی دارد. این شاخص برای کمی نمودن کمبود بارش در بازه های زمانی چندگانه طراحی شده است(بذرافشان،1381).
6- شاخص رطوبت محصول(CMI: Crop Moisture Index )
این شاخص در سال 1968 توسط Palmer ابداع شد. مفهوم این شاخص براساس میانگین دما و مجموع بارش هر هفته دریک تقسیم اقلیمی نسبت به مقادیر CMI هفته قبل استوار است و با توجه به زمان و مکان دارای ضرائب وزنی می باشد. فاکتورهای اساسی مورد استفاده در این شاخص دما و بارش می باشد و در مقیاس زمانی هفتگی به کار می رود.
7- شاخص خشکسالی رطوبت خاک SMDI: Soil Moisture Drouyht Index
این شاخص در سال 1994 توسط Hollinger و همکارانش ارائه شد. این شاخص بر مبنای مجموع رطوبت خاک بطور روزانه براییک سال استوار است و تنها فاکتور اقلیمی مورد استفاده در این شاخص رطوبت خاک می باشد. این شاخص در مقیاس های سالانه به کار می رود.
8- شاخص خشکسالی محصول-ویژه(CSDI: Crop Specific Drought Index )
این شاخص در سال 1993 توسط Meyer وهمکارانش ارائه شد سپس در سال 1995 مجدداً توسط Meyer و Hubbard اصلاح شد.این شاخص پس از شاخص رطوبت محصول (CMI) ارائه شد. مفهوم اساسی این شاخص، مجموع ارقام محاسبه شده تبخیر وتعرق وتقسیم آن برتبخیر وتعرقی که ممکن است در طول دوره رشدیک محصول ویژه اتفاق افتاده باشد. مهم ترین فاکتور اقلیمی که در این شاخص بکار می رود تبخیر وتعرق می باشد و در مقیاس زمانی فصلی از این شاخص استفاده می شود.
9- شاخص بارش سراسرییاکلی (RI: National Rain Fall Index )
این شاخص در سال 1994 توسط Gommes و Petrassi عرضه شد .این شاخص بر اساس الگوها ونابهنجاری های بارش دریک مقیاس قاره ای استوار می باشد و تنها فاکتور مؤثر در آن بارش می باشد و در دو مقیاس زمانی سال و قرن بکار برده می شود.
10- شاخص نابهنجاری یا بی نظمی بارش (RAI: Rain Fall AnomalyIndex)
این شاخص در سال 1965 توسط Rooy عرضه شد .این شاخص براساس محاسبه بارش مقایسه شده با ارقام تصادفی از3- تا 3+ بدست می آید بطوری که به بی نظمی های بارش 10 کرانه اختصاص داده شده است .تنها عامل مؤثر در محاسبه این شاخص، بارش می باشد. در ضمن این شاخص در دو مقیاس زمانی ماهانه و سالانه بکار برده می شود.
11- شاخص خشکسالی احیائی (RDI: Reclamination Drought Index)
این شاخص در سال 1996 توسط Weghorst ارائه شد. این شاخص شبیه به شاخص ذخیره آب سطحی می باشد و براساس فاکتورهای اقلیمی وهواشناسی، سطح آب رودخانه، بارش برف، جریانات سطحی، ذخائر آب و همچنین دما محاسبه می شود و در مقیاس زمانی ماهانه بکار می رود.
12- شاخص بارش مؤثر (ERI: Effective Rain Fall Index)
عناوین یادداشتهای وبلاگ
بایگانی
دوستان