به قلم : نوشاد مامویی ( با اندکی تخلیص )

 در تاریخ معاصر ایران از کریم خان زند تا به امروز ملت لر همواره قربانی بوده است .

 تنها فردی که در تاریخ ایران به پادشاهی رسید و هیچ گاه حاضر نشد خود را شاه بنامد بلکه خود را وکیل مردم می دانست ، کریم خان زند بود . اگر چه لرها در تاریخ خود حداقل ده قرن متوالی از قرن 3 تا 13 هجری در مناطق خود حکومتی مستقل تحت عنوان اتابکان لر و والیان لرستان داشته اند، با این وجود لرها همیشه مورد اجحاف قرار گرفته اند . 

با اینکه لرها در قالب نیروی متحد بویراحمدی ـ بختیاری به رهبری سردار اسعد بختیاری پس از فتح اصفهان و سپس تهران از پایه گذاران انقلاب مشروطیت بوده اند ولی تا به امروز ملت لر به حقوق حقه خویش دست نیافته است. در مجموع عدم دستیابی این ملت به حقوق خویش را می توان در دلایل عدیده فرهنگی ـ سیاسی ـ اقتصادی و اجتماعی دانست و آنها رابه ریشه های درونی و بیرونی تقسیم کرد . 

1-    ساختار ایلی و عشایری ، ساده زیستی و قانع بودن مردم لر :

بطور سنتی ساختار ایل و هرم قدرت آن بدین گونه بوده است که همواره خوانین در بالاترین قسمت آن قرار داشته اند و در بنیان اجتماعی لرها ، خان و نظرخان، فصل الخطاب تمامی رعایا بوده است .

 موضع ورویکرد سیاسی خان چه در درون ایل و چه در برون آن در تعامل با سایر ایلات و عشایر ، نمودار سیاسی و سرنوشت رعایای تحت امر خویش را معین می کرده است . هر گاه منافع خان و حکومت های مرکزی در تقابل هم قرار می گرفته خان با استفاده از نیروی عظیم ایل خویش حکومت را به چالش می کشانده ، حکومت های مرکزی هم یا با دادن امتیازات کوچک به خوانین با آنان کنار می آمدند یا با توطئه و دسیسه چینی علیه خانی که به دنبال حقوق و منافع خود و ایل تحت رهبریش داشته آنان را سرکوب و سر به نیست می کرده اند، و البته پر واضح است به لحاظ شخصیت کاریزماتیک خان در ساختار ایلی و عشایری و حرف شنوی رعایا از او در اکثر مواقع خوانین از صداقت و وفاداری مردم خود سوء استفاده می کرده اند . 

2-    عدم وجود حرکتهای سیاسی و فرهنگی به عنوان هویتی مستقل از فرهنگ غالب فارس :

 در تاریخ لر هیچ گاه حرکت سیاسی بنیادین و مستمری جدا از جنگ های مقطعی که اکثراً سرکوب و یا به انحراف کشیده می شده وجود نداشته است .

مضاف بر آن نخبگان لر همیشه توسط احزاب ایران جذب می شده اند، که متاسفانه این امر  تا به امروز نیز ادامه دارد ، نتیجه فقدان تشکیلات مستقل این بوده که همیشه فعالین مورد بحث از خاستگاه ، ملت ، هویت و زادگاه خویش غافل مانده اند تا جایکه بعضی از این افراد ضمن از یاد بردن زبان و فرهنگ لری ، فارسیزه شده اند و بعضا به عنوان عامل سرکوب از سوی رژیم های پهلوی و جمهوری اسلامی ، نقش نیروهای سرکوبگر و امنیتی را ایفا کرده اند .

3-     فقر و وضعیت بد معیشتی :

با آنکه سرزمین محل سکونت لرها 90% ثروت ایران را در خود جای داده است ( منابع طبیعی ، معادن ، حوض چه های نفتی و ... ) اما متاسفانه لرها دائما با مشکلات اقتصادی و فقر بسر برده اند؛ بااینکه امروزه تعریف فقر نسبت به رژیم پهلوی فرق کرده و استانداردهای زندگی تغییر کرده است با این همه هنوز هم لرها در زیر خط فقر بسر می بردند و در زندگی آنان تغییری قابل توجه ایجاد نشده است . برخی از نشانه ها و نتایج فقر مزمن در بین لرها به شرح ذیل می باشد :

 الف) در مناطق لرنشین کمتر کارخانه ای وجود دارد و بعضی از کارخانه های کوچک هم که وجود دارند تعطیل و یا در آستانه ی می باشد به عنوان مثال کارخانه های ، قند نورآباد ممسنی ، یخچال سازی لرستان ، کارخانه قند یاسوج و ... کاملاً تعطیل شده است و فقط چند کارگر به عنوان نگهبان در آنها به سر می برند ؛ در تمامی مناطق لر نشین فقر مشهود است .

مناطق لر نشین از داشتن صنایع مادر و اشتغال زا کاملاً محروم هستند .

ب) به علت عدم اشتغال و وجود صنایع مادر و کارخانجات فعال، عده ای از مردم لر جذب قوای مسلح می شوند که عمدتاً در بسیج ، سپاه پاسداران و نیروهای انتظامی ( پلیس ) مشغول می گردند ، تقریباً 60 درصد از قوای نظامی ایران لر می باشند که اغلب این افراد برای فرار از بیکاری ، نظامی شده اند و حاکمیت با گزینش این افراد آنها را از نظر سیاسی خنثی کرده و با وابستگی به خود( از نظر معیشتی ) سعی در  مطیع کردن و پراکندن جمعیت لرها در تمام نقاط کشور می کند . 

ج) فعالیت کمیته امداد موسوم به کمیته امداد مستضعفان و فعالیت بانک ها : کمیته امداد با توسعه و گسترش خود خصوصاً در مناطق لرنشین ، اکثر خانواده های لر را تحت امر خود و جیره خوار خود ساخته و به هر خانوار ماهیانه 40-30هزار تومان کمک می کند .

 این کمک بسیار ناچیز که تبلیغات دولتی و حکومتی را در بردارد همواره به عنوان اهرمی در مقابله با هر گونه مخالفت مؤثر بوده است و بر اثر بیکاری ، شدت فقر و عدم توسعه یافتگی اقتصادی ، این کمک ناچیز ، مردمان لر را در حد یک معتاد به تریاک تنزل داده است .

 همچنین فعالیت های بانکی متعدد در مناطق و سودجویی این بانکها بیداد می کند تا آنجا که تقریباً هیچ خانواده ای وجود ندارد که به بانکها مقروض نباشد.! وامها عملاً این مردم را وابسته کرده است . و البته نحوه گرفتن وام و سپردن تضمین بازپرداخت آن و سازکار اداری آن خود حدیثی دیگر است . این بانکها عملا اقتصاد تولیدی را در این مناطق نابود کرده اند .

?-    عامل مذهب :

 تقریباً اکثر مردم لر دارای مذهب شیعه می باشند و فقط تعداد کمی کمتر از یک درصد دارای مذاهب علی الهی یا بهایی و ... می باشند ؛ همواره حکومت های مرکزی از صفویه بدین سو از این خصیصه مردم لر سوء استفاده کرده اند، که می توان از آن به عنوان فریب مذهبی یاد کرد.

استعمارگران و سودجویان نیز از عامل مذهب نهایت سوءاستفاده را ازاین مردم برده اند، به عنوان مثال در سال 1332 ( 1953 میلادی ) در استان کهگیلویه و بویراحمد یک امام زمان دروغین پیدا شد یا اینکه طرح ترور خسروخان بویراحمدی با همراهی عده ای از روحانیون متظاهر ، رنگ و بوی مذهبی به خود گرفت .

و یا شعار معروفی که در جریان نهضت ملی دکتر مصدق علیه طرح ملی شدن صنعت نفت در بعضی از مناطق لر سر داده می شد : 

کسی که مهر علی وَدلِش    

نفت ملی ک چنه ش

کسی که مهر و محبت امام علی پیشوای اول شیعیان را در دل دارد پس نفت ملی به چه کارش می آید .

همینطور، با شروع جنگ ایران و عراق که ماحصل  شعار صدور انقلاب به منطقه خاورمیانه و ایجاد حکومتی شیعی در عراق از یک سو و از طرف دیگر خودخواهی ها و غرور و تحریک صدام حسین بود ، آتش جنگ مذهبی را بر افروخت و از احساسات شیعی لرها در تداوم جنگ مورد سوءاستفاده قرار گرفت  و با تبلیغات فراوان جوانان لر را به جبهه فرستاده می شدند ( و این حتی در برگزینشهای پیاپی  ترانه های حماسی لری ، همچون دایه دایه و ... در جشنواره های موسیقی بویژه جشنواره ی موسیقی فجر و پخش آنها از رسانه های شنیداری و دیداری کاملا مشهود بود ) ،  تا آنجا که فقط در استان کهگیلویه و بویراحمد 5/1 ( یک پنجم ) مردم همیشه محروماین استان ، در جبهه کشته شدند .

?-    ایجاد نفاق و برادر کشی :

حکومتهای مرکزی ایران برای سرکوبی حرکتهای مناطق مختلف لر عموما از نیروهای مزدور سایر مناطق لر بهره گرفته اند. که بدین وسیله با یک تیر 2 نشان را می زدند اول مخالفین خود از بین می بردند و دوم موجب گسست و کینه طوایف لر از هم می شدند .

?-    عدم برگزاری مناسبت های ملت لر :

دانشوران و فعالین سیاسی و نخبگان لر هیچگاه اقدام به برگزاری و گرامیداشت مناسبت های تاریخی و تجلیل از مفاخر و مشاهیر ملت خویش نکرده اند بزرگداشت علیمردان خان بختیاری ـ داراب افسر بختیاری ـ سردار اسعد بختیاری ـ رئیس علی دلواری ـ بابا طاهر ـ خسروخان بویراحمدی ـ کی لهراسب بویراحمدی ، پیشگامان انقلاب مشروطیت ، مردان خان لرستانی ، شیخعلی خان لرستانی ، مبارزات لرستان ، مبارزات لرهای جنوب و ....

            البته در داخل کشور انجام چنین کاری به علت مشکلات عدیده تقریبا غیر ممکن می نماید ولی در خارج از کشور و رسانه های گروهی بیرون از کشور انتظار می رود که اندیشمندان لر ، در این زمینه تلاش نمایند .

?-     روند فارسی سازی و لر ستیزی از سوی صدا و سیمای استان های لر نشین :

روند یکسان سازی فارسی و ملیت زدایی از دوره رضاشاه وجود داشته اما این امر در سالهای اخیر به علت رشد روز افزون رسانه هایی با ضریب نفوذ فراوان به اوج خود رسیده و با شدت و حدت بیشتری پیش می رود .

با توسعه و گسترش شبکه های صدا و سیمای استانی و محلی در اکثر استان های لرنشین  و راه اندازی این شبکه ها ، زبان و فرهنگ فارسی و ... به صورت شدید و مستمر تبلیغ و تزریق می شود .

 این امر که در استان های لرنشین  نیز دنبال می شود در اصل سیاستی است  که تحقیر زبان لری و تحقیر ملیت لر را هدف قرار می دهد. شبکه های استانی با ساختن برنامه های طنز، تحقیر و توهین آمیز بجای برنامه های آموزشی ( زبان ، فرهنگ ، تاریخ و...) هر چه بیشتر در پی جریحه دار کردن غرور ملی مردم ملت لر می باشند.

 از طرفی در مدارس و دانشگاهها و مراکز آموزشی نیز به ملت لر چنان القاء کرده اند که به علت لر بودنشان ، جرمی  نابخشودنی را مرتکب شده اند. بطوریکه در اثر استفاده اجباری از زبان فارسی در کلیه مجامع رسمی استانی و کشوری ، عملاً استفاده از زبان لری در حد کوچه و بازار و نهان خانه ی ، خانه ها تقلیل یافته.

هر چند که ، در عرصه موسیقی و ادبیات لری ، هنرمندان و شعرایی چون زنده یاد داراب افسر بختیاری ، علی حافظی ، فرج علیپور، رضا سقایی ، رحمان شکارچی ، حشمت شفیعیان ، اردشیر صالح پور ، هاشمی دهکردی ، محمد ملک مسعودی ، بهمن علاءالدین ( مسعود بختیاری) ، کوروش اسدپور ، احمد انصاری فهلیانی و... تلاش هایی در خور  توجه ای نموده اند و آثار بسیار ارزشمندی خلق کرده اند؛ با این وجود بسیاری از هنرمندان و ادیبان لر و همین عزیزان در تولید و چاپ آثار خود از یک طرف با نظارت های ممیزی و نگرشهای تنگ و مأیوس کننده وزارت ارشاد اسلامی و ادارات کل وزارت مزبور مستقر در استانهای لرنشین مواجه هستند و از طرف دیگر همیشه در فشار مالی فراوان بسر می برند .

بعلاوه در اکثر استانهای ایران خصوصاً استانهای لر امکان برگزاری فعالیتهای موسیقی ، کنسرت ، شعر و ادبیات فولکوریک و واقعی لری با موانع و مشکلات و تنگ نظری های فراوانی از سوی مسئولین امر روبروست . مگر در مواقع خاص که آنهم برای خود شیرینی و خوش خدمتی و سو استفاده های هر چه بیشتر مراسمی بر پا گردد.

?-    گسستگی ملی:

بنا به پیشنهاد انگلیس و به دنبال ایجاد ائتلاف قوی در جهت حفظ بقای رژیم پهلوی و کاهش فشار بختیاری ها به حکومت مرکزی و جدا سازی بختیاری از ائتلاف مثلث قشقایی ، بویراحمدی و بختیاری ، طبق عهدنامه چم اسپید ، ازدواج بانو ثریا بختیاری با محمدرضا شاه صورت گرفت . ( یکی از هزاران نمونه ی از این دست  )

بنابر این با تطمیع و ترغیب مالی برخی سران بختیاری آنان را از یک نیروی مبارز ، هویت خواه و پیشرو به یک نیروی بازدارنده تنزل دادند، و با توسعه و ترویج سیاستهای فرهنگی از پیش برنامه ریزی شده بویژه در مناطق نفت خیز سعی در گسستگی و همبستگی ملی آنها با سایر اقوام کردند ، که نهایتا غروری بی هدف به یادگار از دوران عزت و همبستگی ملی در آنها باقی ماند. اما این غرور کاذب باعث گردیده که بعضی از بختیاری ها خود را تافته جدا بافته از لر بدانند و خود را صرفا بختیاری معرفی کنند .و حتی بعضی از بختیاری ها پا را فراتر گذاشته اصلاً لر بودن خود را انکار کرده و سعی در ساخت هویت بختیاری  مستقل از هویت لر را دارند . افزون بر این می توان مواردی همچون تبعیدها ، کوچهای اجباری و ... را نیز افزود .

 ?-   نفت :

با اکتشاف نفت در مسجد سلیمان به سال 1908 و سپس در سایر مناطق لر، اهمیت ژئوپلتیک سرزمین لرصد چندان شد به همین سبب چشم طمع دول استعماری خصوصاً انگلیس به این مناطق دوخته شد و انگلیس با روی کار آوردن رضاشاه اقدام به بند کشیدن مردم و زعما و خوانین لر نمود. و تقریباً اکثر خوانین لر تا قبل از شهریور 20 در تهران تحت الحفظ حکومت و در تبعید از مناطق خود بودند .

 با شروع جنگ جهانی دوم ، جهت تأمین سوخت ناوگان دریایی و هواپیماهای متفقین در خاورمیانه و شاخ آفریقا ، انگلیس و متحدانش بیشترین استفاده را با اشغال مناطق لر بردند. و با احداث خط آهن سراسری جنوب - شمال نیرو و تجهیزات را از خلیج فارس به قفقاز و روسیه در مناطق لر نشین ارسال کردند.

از آن تاریخ به بعد با وجود منابع فراوان نفت، گاز، اماکن تاریخی، تپه های باستانی و عتیقه جات در سرزمین لر ، این منطقه به جولانگاه رقابت دول استعماری تبدیل شد و از آنجایی که این مردم ، همواره تهدیدی برای دربار و حکومتهای مرکزی می بودند دول استعماری بیشترین تلاش را در آرام و سرکوب کردن آنان در جنوب و در سرزمین لر برای حفظ منافع خود و حکومت مرکزی انجام می داده اند .

??-   نقره داغ کردن ملت لر و وجود گورهای دسته جمعی :

در سرکوب فجیع قیام ابولقاسم بختیاری واعدام او و یارانش ، و همچنین در سرکوبی شورش مردم بویراحمد و کهگیلویه در سال 1342 که منجر به ایجاد استان کهگیلویه و بویراحمد شد. رژیم پهلوی بسیاری از مردم لر را به وسیله هواپیما بمباران کرد. که بسیاری از خانواده ها در آن قتل عام شدند.جنگی با بهره گیری از همه تجهیزات نظامی!!!

 مثلا در منطقه جلیل و بابکان از بخش سپیدار از توابع یاسوج خانواده هایی چون زنده نام غلامحسین سیاهپور به وسیله هواپیما کشته شدند. و خود سیاهپور را هم بهمراه چند تن از یارانش در زندان شیراز به دار آویختند . و...