می توان فرضیه تحقیق را یک حدس علمی یا پیش داوری دانست که بوسیله ی جمع آوری حقایقی که منجر به قبولی یا رد آن فرضیه می شود مورد آزمایش قرار می گیرد. ...

در این قسمت توضیحاتی پیرامون ضرورت داشتن فرضیه و ویژگی های آن و نیز نحوه ارائه سوالات مهم در تحقیق ارائه می گردد .

قدرت تصور در انسان یکی از ویژگیهای مهم می باشد این قدرت به فرد امکان می دهد تا در مورد موضوعات مختلف بیاندیشد، حدس بزند، تصویر ذهنی ایجاد کند و راه حل های مختلف پیشنهاد کند. در تحقیق به روش علمی که حول محور یک مسئله یا مشکل صورت می پذیرد، از این قدرت تصور و حدس ذهنی برای تدوین یک یا چند فرضیه برای نتیجه تحقیق استفاده می شود.

از این رو می توان فرضیه تحقیق رایک حدس علمی یا پیش داوری دانست که بوسیله ی جمع آوری حقایقی که منجر به قبولی یا رد آن فرضیه می شود مورد آزمایش قرار می گیرد. به عبارت دیگر فرضیه تحقیق حدس بخردانه ای درباره رابطه دو یا چند متغیر است. فرضیه ها به صورت جمله اخباری بیان می شود و نشانگر نتایج مورد انتظار است.یک فرضیه هیچ گاه اثبات و یا ابطال نمی شود، بلکه بر اساس داده های بدست آمده فقط تأیید یا رد می شود .

گاهی اوقات از یک فرمول برای بیان فرضیه استفاده می شود، بدین شکل که:” اگر چنین و چنان رخ دهد چنین و چنان خواهد شد” . این تعبیر ساده و روان به محقق امکان می دهد تا بتواند در جریان تدوین مسئله تحقیق خود، فرضیه ای مناسب که به طور قطعی با کل پژوهش او در ارتباط خواهد بود، بیان نماید. نکته با اهمیت در اینجا آن است که محقق باید دقت نماید که در جریان انجام تحقیق، او صرفاً قصد آزمایش فرضیه را دارد نه اثبات آن، البته چنانچه در پایان تحقیق، نتایج حاکی از اثبات فرضیه او بود می تواند آن موضوع به شکل یک بحث علمی مورد عنایت قرار دهد.

در هنگام بیان فرضیه محقق به بررسی روابط بین متغیرها می پردازد. به طور متداول این بیان به سه شکل صورت خواهد گرفت:

- بررسی رابطه علت و معلولی بین دو یا چند متغیر

- بررسی همبستگی و شدت آن بین دو یا چند متغیر

- بررسی و مقایسه میزان تفاوت تأثیر دو یا چند متغیر بر یک یا چند متغیر

محقق برای تهیه فرضیه مناسب تحقیق عمدتاً از منابع علمی در اختیار خود کمک خواهد گرفت. یافته های علمی قبلی که در زمینه موضوع تحقیق انجام گرفته است یکی از منابع اصلی برای تهیه فرضیه است. همچنین تجربیات شخصی فرد محقق می تواند نقش مهمی را در این زمینه ایفا نماید.

بیان یک فرضیه ممکن است به شکلی مثبت انجام شود که در آن رابطه بین دو یا چند متغیر یا تفاوت بین آنها بصورت احتمالی و به شکل خبری مثبت بیان می شود.

گاهی در فرضیه منکر وجود رابطه بین متغیرها شده و آنرا به شکل جمله خبری منفی بیان می نمایند.

ملاکهای مختلفی برای یک فرضیه خوب برشمرده اند که مهمترین آنها عبارتند از:

- روش ، معین و مشخص

- داشتن حدود مشخص ،کوتاه و مختصر

- قابلیت اندازه گیری داشتن

- قابل فهم بودن (تعریف مناسب و خوب)

- بیان بر اساس تئوری ها و نظریه های موجود

مرتبط بودن با عنوان تحقیق

یک نکته قابل توجه در مورد دانشجویان بویژه در دوره های کارشناسی ارشد آن است که در نوشتن فرضیه برای طرح تحقیق خود دچار این چالش می شوند که آیا در طرح تحقیق نیز باید ” فرضیه آماری صفر یا خنثی (H₀) ” و نیز” فرضیه تحقیق یا ( H₁ ) ” را بنویسند یا خیر؟ پاسخ آن است که در طرح تحقیق صرفا نیاز به نگارش ” فرضیه تحقیق ” وجود دارد و به ” فرضیه آماری خنثی یا صفر” که در آن هرگونه تفاوت یا تغییری رد می شود نداریم. در حالیکه در” فرضیه تحقیق ” پیش بینی و جهت گیری محقق نشان داده می شود.

نکته دوم و ضروری آنکه ” فرضیه تحقیق ” را به دوگونه می توان نوشت:

-فرضیه دو دامنه: که اختلاف را بدون در نظر گرفتن سمت و جهت آن بیان می کند.

(مثال) بین شرکت در دوره های آموزشی- ترویجی و پذیرش نوآوری های مربوط به سیستم های آبیاری پیشرفته توسط کشاورزان شهرستان کرج رابطه معنی داری وجود دارد.

- فرضیه یک دامنه : که جهت گیری محقق را در نوع تفاوت بیان می کند.

(مثال) بین نوع مالکیت منبع آب و پذیرش نوآوری های مربوط به سیستم های آبیاری پیشرفته توسط کشاورزان شهرستان کرج تفاوت معنی داری وجود دارد.

لازم است به ذکر است که مطالعات تحلیلی و تجربی به طور اصولی نیازمند به داشتن فرضیه هستند و این یک الزام منطقی است لیکن در مطالعاتی که صرفاً به صورت توصیفی انجام می شوند نیازی بداشتن فرضیه نیست بلکه در این گونه موارد از سوالات مهم برای تدوین آنچه باید مورد اندازه گیری قرار گیرد استفاده می نمائیم.

فرضیه و سؤالات مهم عمدتاً از اهداف تحقیق حاصل می شود بویژه در مورد سوالات مهم باید دقت نمود که با دقت در هدف نوشته شده باید سؤالاتی را تهیه نمود که با پاسخ بدانها بتوانیم به هدف موردنظر دست پیدا کنیم. بدیهی است در مورد تحقیقات تجربی و تحلیلی که معمولاً حول یک سوال مشخص و رسیدن به پاسخ آن انجام می شود. فرضیه ما هم در همان مسیر و در پاسخ به سوال تحقیق تدوین خواهد شد. نکته حائز اهمیت در نوشتن سوالات مهم آن است که باید دقت نمائیم در حد ضرورت سؤالات را مطرح نمائیم .

وارد کردن و ویرایش داده ها :

در این قسمت می خواهیم داده های مربوط به هر متغیر را در صفحه کاربرگ وارد کنیم . ضمناً با روش تغییر داده ها هم آشنا می شویم . قبل از وارد کردن داده ها ابتدا سه متغیر مورد نیاز برای این پرونده را ایجاد کنید . برای این منظور یک پرونده جدید ساخته و مراحل زیر را انجام دهید :

1- نشانگر موس را در سلول ستون 1 سطر 1 تایید کرده تا این سلول فعال شود .

2- فرمان variables از منو view را اجرا کنید .

3- id را به عنوان نام اولین متغیر در ستون Name تایپ کنید .

نام های test1 و sex را به عنوان متغیرهای بعدی ، در همین ستون ، در ردیف های دوم و سوم وارد کنید . سپس با فرمان Data از منو view به صفحه کاربرگ بر می گردید . اکنون سه ستون جدید به عنوان متغیر های پرونده ، نامگذاری شده و آماده ورود داده می باشند .

وارد کردن داده ها :

وارد کردن داده ها در اینجا به سادگی کار در یک کاربرگ و یا یک جدول در برنامه Ms Word می باشد . نشانگر موس را در یک سلول تایید کرده و شروع به تایپ داده برای آن سلول کنید . مراحل ورود داده برای سطر اول را مطابق شکل 2-1 تمرین کنید .

1- نشانگر موس را در سلول سطر 1 ستون 1 قرار دهید .

2- کلید سمت چپ موس را یک بار فشار دهید تا این سلول فعال شود . علامت فعال بودن یک سلول ، پررنگ شدن کادر اطراف آن است .

3- عدد 1 را به عنوان اولین داده برای متغیر id وارد کنید .

4- با کلید Tab سلول بعدی در همان سطر فعال می شود . اگر بخواهید سلول بعدی در همان ستون فعال شود ، کلید فلش پایین یا Enter را بزنید . به همین تذتیب سایر داده های این پرونده را وارد کنید . دقت کنید ، تا زمانیکه یک سلول فعال است ، داده مربوط به آن سلول در قسمت بالای صفحه نمایش داده می شود .

5- اکنون که اولین اولین سلول ستون دوم فعال است عدد 1 را وارد کنید .

6- پس از کلید Tab اولین سلول زیر متغیر test 1 فعال می شود . با کلید shift-tab سلول قبلی در سمت چپ سلول جاری ، فعال می شود .

7- عدد 45 را برای متغیر test 1 وارد کنید . اکنون اولین سطر داده ها برای هر سه متغی وارد شده است . ده سطر داده های این پرونده را مطابق مراحل بالا وارد کنید .

در صورت هرگونه خطا در ورود داده ، با کلید Back space آخرین کاراکتر وارد شده را حذف کرده و کاراکتر صحیح را بجای آن تایپ کنید . برای اصلاح داده هایی که قبلاً وارد کرده اید ، از روش ویرایش داده ها استفاده کنید .

ویرایش داده ها :

با قرار دادن نشانگر ماوس روی هر سلولی که می خواهید داده آن را اصلاح کنید ، و فشار کلید سمت چپ ماوس ویرایش لازم روی آن سلول را انجام دهید . علاوه بر این چند روش دیگر هم برای ویرایش داده وجود دارد .

تغییر داده ها در یک سلول :

فرض کنید بخواهیم عدد 44 در سلول سطر سوم از متغیر test 1 را به عدد 54 تغییر دهید . چنانچه عدد موجود بر اساس یک اشتباه وارد شده باشد ، با اجرای مراحل زیر می توان آن را
اصلاح کرد :

1- سلول سطر سوم ستون سوم را با نشانگر ماوس فعال کنید . اطلاعات درون این سلول در قسمت بالای این صفحه نمایان می شود .

2- عدد جدید ، یعنی 54 را وارد کنید . با تایپ مقدار جدید ، مقدار قبلی در این سلول از بین
می رود.

3- کلید Enter را بزنید . مقدار جدید جایگزین مقدار قبلی در سلول انتخاب شده می شود .

اصلاح داده در یک سلول :

بجای جایگزین کردن داده با مقدار جدید ، می توانید داده جاری را اصلاح کنید . فرض کنیم بخواهید عدد 45 در سلول سطر 1 ستون test 1 را به 40 تبدیل کنید . بجای تایپ تمام داده جدید ، تنها بخشی از داده موجود را تغییر دهید . برای این منظور مراحل زیر را انجام دهید :

1- مطابق توضیحات قبل ، سلول مورد نظر را انتخاب کنید تا فعال شود . با این انتخاب ، داده سلول جاری به صورت مشخص و تغییر رنگ زمینه ظاهر می شود .

2- با نشانگر ماوس ، آخرین رقم در داده جاری واقع در قسمت بالای صفحه کاربرگ را انتخاب کنید . با این عمل یک میله عمودی به صورت خاموش روشن ، در بخش مورد اشاره ظاهر می شود.

3-یکبار کلید Backspace را بزنید تا آخرین رقم داده جاری یعنی 5 ظاهر شود .

4- عدد صفر را تایپ کنید .کلید Enter را بزنید . یا باکلید های فلش به یک سلول دیگر حرکت کنید . مقدار سلول تغییر می کند .

منبع:http://tahlillgaran.com/index.php/1?start=10

نمونه گیری فرآیند انتخاب مشاهده ها و تعمیم نتایج مشاهده به کل جمعیت است. 

دلایل نمونه گیری :

1. صرفه جویی در وقت، انرژی و هزینه.  

2. جلوگیری از افزایش احتمال اشتباهات از قبیل اشتباهات پرسشگر و نیافتن پاسخگویان.  

3. نتیجه نمونه گیری به شرط رعایت اصول و ضوابط آن ، با نتایج همه پرسی یکی است.  

تاریخچه نمونه گیری :  

نمونه گیری در علوم اجتماعی همگام با نظرسنجی سیاسی، توسعه یافته است. 

مجله آمریکایی لیترری دایجست در سال 1920 اسامی افرادی را از دفترچه های راهنمای تلفن و فهرست اسامی دارندگان خودرو انتخاب و اقدام به ارسال کارت پستالهایی برای آنان نمود. سردبیران این مجله در این کارت پستالها این سؤال را مطرح کرده بودند که از بین دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری به کدام یک رأی خواهید داد. لیترری دایجست پس از دریافت پاسخها به درستی پیش بینی کرد که چه کسی برندة انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود. این مجله در دوره های بعدی انتخابات ریاست جمهوری حجم نظرسنجی خود را گسترش داد و پیش بینیهای آن در انتخابات ریاست جمهوری سالهای 1924، 1928 و 1932 درست از آب در آمد. 

در سال 1936، این مجله برای ده میلیون نفر برگه های نظرسنجی فرستاد و دو میلیون پاسخ دریافت کرد. در این نظرسنجی 57 درصد شرکت کنندگان به آلف لندون و 43 درصد به روزولت رأی داده بودند. اما پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، نتایج کاملاً بر عکس بود و روزولت با 61 درصد آرا پیروز شده بود. اشتباه سردبیران لیترری دایجست در چهارچوب نمونه گیری آنها نهفته بود: دارندگان تلفن و مالکان خودروی شخصی. آنها نمونه ای از افراد ثروتمند را انتخاب کرده بودند. 

اصطلاحات نمونه گیری : 

عنصر : واحدی که درباره اش اطلاعات جمع آوری می شود و مبنای تحلیل را فراهم می سازد.  

جمعیت : مجموعه افراد، اشیاء یا نمودهایی که یک یا چند صفت مشترک داشته باشند و یکجا در نظر گرفته شوند.  

چهارچوب : فهرست اصلی واحدهای نمونه گیری است که نمونه یا مرحله ای از نمونه، از آن انتخاب می شود.  

متغیر : صفات منحصر به فرد عنصرهای یک جمعیت را توصیف می کند.  

نمونه : زیرمجموعه ای از یک جمعیت است که برای استنباط ماهیت کل جمعیت انتخاب می شود.  

معرف بودن نمونه : همة اعضای جمعیت بخت یکسان برای انتخاب شدن داشته باشند.  

جامعه آماری به مجموعه افراد، اشیاء و یا به طور کلی پدیده ها ی اطلاق می شود که محقق می تواند نتیجه مطالعه خود را به کلیه آنها تعمیم دهد. جامعه آماری تحقیق با یک یا چند صفت مشترک شناسایی می شود. در بیشتر موارد به سبب حجم گسترده جامعه آماری، مراجعه به کلیه آحاد جامعه و مطالعه تک تک آنها امکان پذیر نیست. در این صورت محقق ناگزیر است که بخشی از جامعه آماری را مورد مطالعه قرار داده و نتیجه بررسی را به تمامی جامعه آماری تعمیم دهد. مراجعه به بخشی از جامعه آماری جهت شناسایی همه آن را روش نمونه گیری می نامند. 

انجام این کار زمانی امکان پذیر است که بخشی نمونه کلیه صفات و ویژگی های جامعه آماری را دارا باشند و بتوان آن را نمایشگر جامعه محسوب داشت. پس نمونه آماری به بخشی از جامعه آماری اطلاق می شود که ویژگی ها و صفات جامعه آماری را در خود داشته باشد و محقق بتواند با مطالعه آن بخش، درباره جامعه آماری قضاوت کند. درعین حال نمونه آماری باید قابل دسترسی بوده و امکان مطالعه آن توسط محقق فراهم باشد. به طوری که ازتوضیح درباره نمونه آماری روشن می شود و می توان برای نمونه آماری از دو ویژگی عمده روایی و تناسب حجمی سخن گفت: 

1-روایی نمونه آماری: 

روایی نمونه آماری از آن است که بتوانیم نمونه مورد مطالعه را از نظر همگونی با جامعه مورد مطالعه و دارا بودن ویژگی ها و صفات آن، بخشی از جامعه آماری تلقی کنیم.

2- تناسب حجمی نمونه آماری:

تناسب حجمی نمونه مورد مطالعه در آن است که بخش مورد مطالعه حجم کافی و مناسب داشته باشد، به طوری که از نظر کمی نیز بتوان آن را نمایشگری از جامعه آماری تلقی کرد و نتایج مطالعه را به جامعه تعمیم داد.

کاری که نمونه‌گیری به عنوان یک ابزار تحقیق می‌کند، تسهیل کار تحقیق است هر چه تعداد افراد بیشتر باشد وقت و هزینه بسیار زیادی صرف می‌شود و احتمال اشتباه زیاد می‌شود بنابراین بررسی از طریق نمونه‌گیری نسبت به بررسی از طریق سرشماری دارای مزایای زیر می‌باشد: الف) هزینه آن کمتر است. ب) چون به تعداد کمتری مصاحبه کننده (آمارگیر) احتیاج است می‌توان آنها را در سطح بالاتری انتخاب نمود. پ) این تعداد محدود را می‌توان بهتر آموزش داد. ت) در هر مصاحبه می‌توان وقت و دقت بیشتری صرف نمود. ث) در هر مصاحبه می‌توان تعداد بیشتری سؤال مطرح کرد. ج) کل زمان لازم برای انجام مصاحبه و محاسبه و تجزیه و تحلیل ارقام کمتر است (مورگان، 1354: 2).

خطای نمونه‌گیری: پارامتر ثابت است و آماره یک چیز متغییر است اساساً خطای نمونه‌گیری یعنی میزان تفاوت با شکاف بین آماره و پارامتر است وقتی به وجود می‌آید که آماره و پارامتر متفاوت است و تا حدودی اجتناب ناپذیر است.

در هرتحقیقی دو نوع خطا وجود دارد. اولین خطا، خطای نمونه‌گیری است. یعنی خطایی که در ذات فرایند نمونه‌گیری تصادفی است (خطای سیستماتیک) نوع دوم خطا، خطاهای غیرنمونه‌گیری است که منشأ آنها هر عاملی دیگری غیر از نمونه‌گیری می‌تواند باشد.

سطح / فاصله اطمینان (برآورد فاصله‌ای):

دو جز اصلی برآورد خطای نمونه‌گیری عبارتند از سطح اطمینان و فاصله اطمینان. از آنجا که نمونه ویژگیهای جمعیت را به طور کامل منعکس نمی‌کند (خطای نمونه‌گیری)، نمی‌توان برای پی بردن به پارامتر جمعیت صرفاً به آمارة نمونه (که برآورد نمونه‌ای نامیده می‌شود) اکتفا کرد. بنابراین، برای تعیین صحت برآورد نمونه‌ای باید معیاری در دست داشته باشیم. برای این منظور، دامنه‌ای را برآورد می‌کنیم که احتمال دارد پارامتر جمعیت در آن قرار گیرد به این دامنه «فاصلة اطمینان» می‌‌گوییم و میزان اطمینانی راکه میانگین جمعیت آماری در دامنة فوق قرار می‌گیرد «سطوح اطمینان» می‌نامیم.

مزایای نمونه گیری و مطالعه برروی نمونه انتخاب به جای جامعه آماری را می توان به شرح زیرعنوان کرد :

دقت بیشتر: با انتخاب نمونه محدودتر نسبت به جامعه آماری، محقق امکان اعمال دقت بیشتر در مطالعه را می کند.

صرفه جویی در وقت : دامنه محدود نمونه، زمان کمتری را نسبت به وقت مورد نیاز برای مطالعه تماس جامعه آماری خواهد داشت .

کاهش هزینه : بدون تردید ایجاد محدودیت را دامنه مطالعه ازهزینه پژوهش می کاهد.

شیوه های نمونه گیری :

شیوه های نمونه گیری نسبت به مسائل مورد بررسی، متفاوت و تابع شرایط تحقیق است. و به طور کلی نمونه‌ها را می‌توان در دو مقولة وسیع احتمالی و غیراحتمالی جای داد.

1. نمونه گیری احتمالی:

هر یک از واحدهای تشکیل دهندة جمعیت برای وارد شدن در نمونه ازیک احتمال معین، برابر یا نابرابر ولی نامساوی با صفر برخوردار است. انتخاب نمونة احتمالی به مدد عامل شانس انجام می‌شود. این عامل شانس است که به جای قضاوت و دانش محقق، معین می‌کند کدام واحد باید در نمونه وارد شود. بنابراین، اشتباهات در نمونه‌های احتمالی عمدتاً از مقولة اشتباهات تصادفی است. هدف از نمونه‌گیری احتمالی تعمیم، افزایش تعمیم‌پذیری با انتخاب نمونه‌های معرف است انتخاب تصادفی مهم‌ترین حالت نمونه‌گیری احتمالی است.

2. نمونه‌گیری غیراحتمالی:

به جای تکیه بر عامل شانس، نمونه به مدد قضاوت انسانی انتخاب می‌شود. قضاوتی که خود تحت تأثیر معجونی از اصلاحات و علایق شکل می‌گیرد بنابراین شانس وارد شدن، هر یک از واحدهای جمعیت در نمونه، نامعین و نامعلوم است ،اشتباهات برآورد در نمونه‌های غیر احتمالی اغلب غیرتصادفی و غیر قابل اندازه‌گیری است. (سرایی 1374 : 11)

نمونه‌گیری احتمالی می‌تواند یک مرحله‌ای و یا چند مرحله‌ای باشد. نمونه‌گیری‌های تصادفی ساده و سیستماتیک (منظم) یک مرحله‌ای هستند و نمونه‌گیری‌های طبقه‌بندی شده و خوشه‌ای چندمرحله‌ای هستند. در چند مرحله‌ای ممکن چند واحد هدف داشته باشیم که واحد تحلیل متفاوت دارند.

روش های نمونه گیری احتمالی :

1. ساده : نمونه‌گیری تصادفی ساده (SRS) شیوة اصلی انتخاب در نمونه‌گیریهای احتمالی است. در یک نمونة تصادفی ساده که عمدتاً با کمک جدول اعداد تصادفی برگزیده می‌شود، شانس همة واحدهای جمعیت برای ورود به نمونه مساوی است در واقع نمونه‌گیری تصادفی ساده یکی از مصادیق بارز و با اهمیت نمونه‌گیری با احتمال برابر است. یک نمونه‌گیری تصادفی ساده می‌تواند با جای گذاری یا بدون جای گذاری باشد. نمونه‌ای را جای گذاری می‌گویند که افراد باز شانس در انتخاب شدن دارند. نمونه‌گیری بدون جای گذاری که یک فرد انتخاب شود دیگر شانس برای انتخاب شدن ندارد مثلاً جامعه‌ای را در نظر بگیرید که 6 عضو دارد و ما از آن 15 نمونه دوتایی می‌توان استخراج کنیم. اگر عضو معینی از جامعه یکبار بعنوان عضو اول انتخاب شده خود به خود برای انتخاب عضو دوم کنار گذارده می‌شود این روش را نمونه برداری بدون جای گذاری یا بدون جانشین می‌‌گویند. ( استورات، 1353: 33) اگر هر عضو در جامعه بتواند بیش از یکبار دو نمونه ظاهر شود را نمونه‌برداری با جایگذاری می‌گویند. (مورگان 1354 ص 62).

اگر حجم جامعه بزرگ باشد نمونه‌گیری جای گذاری با نمونه‌گیری بدون جای گذاری معنای ندارد. شرایط استفاده: 1- دسترسی به یک فهرست کامل از واحدهای تشکیل دهندة جمعیت است. 2- حجم نمونه مشخص شده است 3- انتخاب نمونه از جامعه بر اساس قرعه‌کشی یا جدول اعداد تصادفی.

2. سیستماتیک یا منظم : ابتدا حجم جمعیت را بر حجم نمونه تقسیم می کنیم تا فاصله نمونه گیری بدست آید. سپس یک عدد اتفاقی را مبنای شروع قرار می دهیم و به اندازه فاصله نمونه گیری، افراد یا عناصر بعدی را انتخاب می کنیم تا نمونه مورد نظر کامل شود.

3. خوشه ای : برای مناطق وسیع جغرافیایی که بدست آوردن فهرست کاملی از اجزای آن غیر ممکن است بکار می رود. در این روش نقشه مورد مطالعه را به بخشهایی تقسیم می کنیم سپس به روش اتفاقی ساده یا منظم از آن نمونه گیری می کنیم.

دستور العمل برای انتخاب بهترین نمونه : به حداکثر رساندن تعداد خوشه ها و کاهش تعداد عناصر هر خوشه.

نمونه گیری خوشه ای با احتمال متناسب با حجم : در این روش متناسب با حجم هر خوشه از آن نمونه گیری می کنیم.

4. طبقه ای : برای جامعه آماری که ساخت همگن و متجانس ندارد استفاده می شود. این روش خطای نمونه گیری را کاهش می دهد. در این روش جمعیت مورد مطالعه را به زیرمجموعه های همگن تقسیم می کنیم. مثال : اعضای یک دانشگاه.

روش های نمونه گیری غیر احتمالی :

1. سهمیه ای : باید ساختار جامعه مورد مطالعه مشخص باشد و نیاز به اطلاعات روزآمد دارد. باید همان نسبتهایی که در جمعیت مورد مطالعه وجود دارد در نمونه انتخابی رعایت شود. مثال : افراد شاغل.

2. گلوله برفی : برای جمعیتهای نادر که محل استقرار آنها مشخص نیست مناسب است. عناصری از یک جمعیت، محقق را به عناصر دیگر این جمعیت راهنمایی می کنند. مثال : افراد بی خانمان، مهاجران غیر قانونی.

3. هدفمند یا قضاوتی : نمونه بر اساس قضاوت شخصی یا اهداف مطالعه انتخاب می شود.

4. نمونه‌های دسترسی پذیر

5. نمونه‌گیری شکار، شکار مجدد

مراحل نمونه‌گیری:

1- تهیه چهارچوب کامل نمونه‌گیری

2- شماره‌گذاری همه موردها با شروع از شمارة یک

3- تعیین حجم نمونه مقتضی

4- انتخاب شماره‌ها از جدول اعداد تصادفی به اندازه حجم نمونه

5- تعیین موردهای (اعضای) نمونه بر حسب شماره‌های انتخاب شده.

منبع:http://tahlillgaran.com/index.php/nenoone-giri/139-nemoonegiri